Yazılar:
  • Ölüm Var!
  • Üç Yüz Yirmi Altı Adım
  • Hal Bu ki
  • Sorgulama Dosyası: Ölüm deyince...
  • Ah Kılıcı - II
  • İlk Taşı Kim Atsın?
EdebiFikir logo
eylem bir kız ismi değildir!
  • Anasayfa
  • Racon
  • Sen de Yaz
  • Derin Yapılanma
  • İletişim
  • Kategoriler
    • Buz Gibi Ofsayt!
    • Deneme
    • Dergi
    • Edebifikir Haber Ajansı
    • Fikir
    • Günlük
    • Haber
    • Hatıra Saklama Ofisi
    • Haykırış
    • Hikâye
    • Hikmet
    • Karikatür
    • Mektup
    • Mısra Güzeli
    • Kitap
    • Nümayiş
    • Poetika
    • Portre
    • Söyleşi
    • Şiir
    • Sinema
    • Sokağın Nabzı
    • Sorgulama
    • Video
  • Dosyalar
    • Cemil Meriç
    • Darbe Gecesi Ne Yaptınız?
    • Devrim
    • İsmet Özel
    • Kitap Pusulası
    • Sâdî Şirâzî
    • Sezai Karakoç
    • Sözlük
    • Vasiyetim
    • Yenilgi
    • 2119
    • 2050
  • Anasayfa
  • Racon
  • Sen de Yaz
  • Derin Yapılanma
  • İletişim
  • Kategoriler
    • Buz Gibi Ofsayt!
    • Deneme
    • Dergi
    • Edebifikir Haber Ajansı
    • Fikir
    • Günlük
    • Haber
    • Hatıra Saklama Ofisi
    • Haykırış
    • Hikâye
    • Hikmet
    • Karikatür
    • Mektup
    • Mısra Güzeli
    • Kitap
    • Nümayiş
    • Poetika
    • Portre
    • Söyleşi
    • Şiir
    • Sinema
    • Sokağın Nabzı
    • Sorgulama
    • Video
  • Dosyalar
    • Cemil Meriç
    • Darbe Gecesi Ne Yaptınız?
    • Devrim
    • İsmet Özel
    • Kitap Pusulası
    • Sâdî Şirâzî
    • Sezai Karakoç
    • Sözlük
    • Vasiyetim
    • Yenilgi
    • 2119
    • 2050

İki Miras

Ahmet Özcan  |  07/05/2013  |  Kategori : Deneme   |  Okunma:

Corboba_mezquita1

Ahmet Özcan,  altı ay yirmi dört gün sonra tekrar yazdı.

***

İki farklı medeniyet ve iki farklı kültür… Biri, bu yüzyıldan geriye doğru her bakılışında, özellikle entelektüel camia tarafından hayranlık duyulan bir Avrupa medeniyeti İspanya; diğeri ise değeri kendi mirasçıları tarafından bile geç algılanan Osmanlı… Bahsedeceğimiz konu ise; bu iki medeniyetin kendi kültürlerine ait bilgiler değil, devraldıkları sanat miraslarına nasıl sahip çıktıklarıdır.

21. yüzyılda bütün medeni kültürlerin sanat eserleri konusunda fikir birliği oluşturduğu ve artık uluslararası düzeyde bir öngörüye sahip olunan eserlerin korunması kavramı, artık uygar toplumların kıyas konusu olmuş durumda. Hal böyle iken biz tarih sayfalarında, geriye doğru ilerleyerek iki farklı medeniyetin devraldıkları iki büyük kültür mirasına nasıl sahip çıktıklarına bir göz atalım.

19.yüzyılın ortalarında Rus elçilik binasının yapım çalışmaları için Osmanlı topraklarına gelen Mimar Fossati kardeşler, 1847 yılında Sultan Abdulmecid’in emriyle Ayasofya Cami’nin sekiz farklı alanda onarımı için görevlendirilirler. Fossati Kardeşler,  mimari ve bezeme unsurlarını kapsayan bu onarımlar esnasında ise çok farklı bir hadiseyle karşı karşıya kalmışlardır. Bahsi geçen olaysa;  döneme ait figürsel bezemelerin -birçoğu mozaik- kazınmayarak veyahut tahrip edilmeyerek en başta koruyucu daha sonra örtücü vazife gören bir sıva ile kapatılmış olmalarıdır. Bu figürler içinde bir İslam ibadethanesinde bulunmaması gereken birçok figür ve temsili hadise yer almaktadır. Bu sanat eserlerine, 1453 yılında İstanbul’u fetheden Fatih Sultan Mehmet bir karşı refleks almamış üstelik bu unsurları koruma altına almıştır. Ayrıca Hattat İzzet Efendi tarafından eklenen levhalarında ne denli nezaketle yapıya yerleştirildiği de önemlidir. Toplanma ve hazırlanma işlemi, yapıyı tahrip etmemek için, büyük bir titizlik ve incelikle yapı içinde gerçekleştirilmiştir. Buna göre sanatta Osmanlı Üslubu sadece bezeme ve mimari elementleriyle kendini göstermez;  bu işin harcında farklı bir akit yatmaktadır.

Ayasofya 2012

İstanbul’da, bir önceki medeniyetin mirasına bakış açısı bu şekildeyken, Avrupa’nın Rönesans’la tanışmaya başladığı bir dönemde, 15. yüzyıl sonların da,  İspanya’da bir başka medeniyetin aynı meseleye bakış açısı çok farklıdır. 785 yılında Kurtuba’da -şimdiki ismi Cordoba-  yapımına başlanan, son haliyle âdeta bir düşler diyarı yapısını andıran Endülüs Emevileri’nin 1419 sütunlu, altın minberli, fildişinden ağaç oymalarıyla göz kamaştıran Kurtuba Camii, 1492 yılında en basit tabiriyle İspanyol Haçlıları tarafından kademeli olarak tahrip edilmiştir. Emeviler’e ait bu nadide eser, âdeta bir öfke mabedi haline getirilmiş, uzun soluklu bir tahribata maruz kalmıştır. Eserin geçmişi, tahrip edilmeye başlandığı dönemden itibaren,700 yıla yaklaşmaktadır. Ayasofya ile bu bakımdan kıyası da önem arz eder. Bu tahribatın dönem olarak Rönesans’ın doğuş dönemine denk gelmesi, sanatsal ufkun, Avrupa’da ziyadesiyle parladığı zannedilen bu dönemde, aklımıza şu soruyu getirmektedir: Rönesans gerçekten hümanist, bağımsız bir devrim miydi, yoksa kısıtlı mimari gelişimlere dayanan bir süreç miydi? Çünkü Rönesans, sanatsal kavramların temelini oluşturan, özgürlük, hoşgörü, yenilenme gibi kuramlardan yola çıkan bir dönemin tetiklenmesi olarak aktarılır bize.  Bilinen, öğretilen veya aktarılanın aksine, medeni nezaket kalıplarının aslında nerede oluşturulduğu sorusunu bir kez daha tahlil etmek gerekir.

Osmanlı’nın devraldığı mirasa bakış açısı, Ayasofya gibi tarihi bir devin, bütün unsurlarıyla ayakta durmasını sağlamıştır. Tarihi sadece hikâyelerle, kalıplarla tanımamak, tarihe dokunmak içinde bir fırsattır bu miras. Bir nevi tarihin pratiği bu sayede sağlanır, her şey teorilere sıkışmaz. Aksi durumda yaşatılmayan veya yaşatılamayan yapılarla, tarihi duyguyu aktarmak bir o kadar zorlaşmaktadır. Bir kısmı ayakta olduğu halde büyük oranda tahrip edilmiş Kurtuba Cami, üzerinde altı asır boyunca yapılan ilavelerle, geçirdiği dönemlerin mimari üsluplarını da yansıtmaktaydı, hakeza ayakta duran kısımlar az da olsa dönemdeki gelişimi görmemizi sağlar.

Biz, medeni bakış açısının, hoşgörünün, nezaketin temellerinin,  Avrupa’da bu dönemde oluştuğu zannıyla nesil nesil hayatımızı idame ettirirken, anlatılanların aksine, dibimizdeki tarihi hoşgörü duvarlarını bilmeden yaşıyoruz. Biz fark etmiyor olsak da tarih tekerrürden ibarettir ve yıkmakta-yapmakta medeniyetler için bir alışkanlıktır.

 

Tweet

Bir cevap yazın Cancel reply

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Önceki Yazı

Yüzümdeki Eşik

Sonraki Yazı

Lanetli Sınıf

İlgili Yazılar

  • 1

    İlk Taşı Kim Atsın?

    Sulhi Ceylan
    1. İnsan ve günah (suç) arasındaki...
  • “Yazıyor Yazıyor” Demenin Dünü Bugünü

    Ferhat İnan
    Hâlâ Gazete Okuyor musunuz? Geçen...
  • Göle Maya Çalarken Eşeğe Ters Biniyor ve Bindiğim Dalı Kesiyorum

    Feyyaz Kandemir
    Göle Maya Çalmak Nasreddin...
  • 3

    Peki Ne Olacak?

    Sulhi Ceylan
    Telefonum çaldı. Arayan Bülent...
Facebook
Twitter
YouTube
Instagram

Son Yorumlar

  • Sorgulama Dosyası: Ölüm deyince… için vefati
  • Üç Yüz Yirmi Altı Adım için Sağlık ocağı
  • Üç Yüz Yirmi Altı Adım için Birsen T.
  • Ankara Beni Bulsun! için General
  • Hal Bu ki için Biryolcu
  • Ah Kılıcı – II için serhat
  • Sorgulama Dosyası: Ölüm deyince… için Peder bey
  • Sorgulama Dosyası: Ölüm deyince… için Tahir Tarık
  • Ah Kılıcı – II için A.b
  • Ah Kılıcı – II için ca-hill

Yazarlar

  1. Abdullah Karaca
  2. Adem Suvağcı
  3. Bahadır Dadak
  4. Bilal Can
  5. Celal Kuru
  6. Cüneyt Dal
  7. Davut Bayraklı
  8. Feyyaz Kandemir
  9. İbrahim Halil Aslan
  10. İbrahim Orhun Kaplan
  11. Mehmet Emir
  12. Mehmet Erikli
  13. Mehmet Raşit Küçükkürtül
  14. Mücahit Emin Türk
  15. Muhammed Furkan Kâhya
  16. Muhammet Emin Oyar
  17. Ömer Ertürk
  18. Ömer Can Coşkun
  19. Şadiye Sare Kaplan
  20. Sizden Gelenler
  21. Süleyman Mete
  22. Sulhi Ceylan

Son Eklenenler

  • Ölüm Var!

    Tahir Tarık Balıkçı
    20.05.2022

  • Üç Yüz Yirmi Altı Adım

    Bilal Bahadır Kuzucuk
    19.05.2022

  • Hal Bu ki

    Ömer Can Coşkun
    18.05.2022

  • Sorgulama Dosyası: Ölüm deyince…

    EdebiFikir
    17.05.2022

  • Ah Kılıcı – II

    EdebiFikir
    15.05.2022

Kategoriler

  • 2050
  • 2119
  • Buz Gibi Ofsayt!
  • Cemil Meriç
  • Darbe Gecesi Ne Yaptınız?
  • Deneme
  • Dergi
  • Devrim
  • Dosyalar
  • Edebifikir Haber Ajansı
  • Fikir
  • Genel
  • Günlük
  • Haber
  • Hatıra Saklama Ofisi
  • Haykırış
  • Hikâye
  • Hikmet
  • İsmet Özel
  • Karikatür
  • Kitap
  • Kitap Pusulası
  • Mektup
  • Mısra Güzeli
  • Nümayiş
  • Orada Neler Oluyor?
  • Poetika
  • Portre
  • Sâdî Şirâzî
  • Sezai Karakoç
  • Şiir
  • Sinema
  • Sokağın Nabzı
  • Sorgulama
  • Söyleşi
  • Sözlük
  • Vasiyetim
  • Video
  • Yenilgi

Sayfalar

  • Ana Sayfa
  • Derin Yapılanma
  • Dosyalar
  • İletişim
  • Racon
  • Sen de Yaz

Seçmeler

  • 1

    İnsanlığın Dirilişi

    By EdebiFikir
    Künye: İnsanlığın Dirilişi, Sezai...
  • Anasayfa
  • İletişim
Copyright 2017 - Tüm hakları Edebifikir.com'a aittir...