Yazılar:
  • Ölüm Var!
  • Üç Yüz Yirmi Altı Adım
  • Hal Bu ki
  • Sorgulama Dosyası: Ölüm deyince...
  • Ah Kılıcı - II
  • İlk Taşı Kim Atsın?
EdebiFikir logo
eylem bir kız ismi değildir!
  • Anasayfa
  • Racon
  • Sen de Yaz
  • Derin Yapılanma
  • İletişim
  • Kategoriler
    • Buz Gibi Ofsayt!
    • Deneme
    • Dergi
    • Edebifikir Haber Ajansı
    • Fikir
    • Günlük
    • Haber
    • Hatıra Saklama Ofisi
    • Haykırış
    • Hikâye
    • Hikmet
    • Karikatür
    • Mektup
    • Mısra Güzeli
    • Kitap
    • Nümayiş
    • Poetika
    • Portre
    • Söyleşi
    • Şiir
    • Sinema
    • Sokağın Nabzı
    • Sorgulama
    • Video
  • Dosyalar
    • Cemil Meriç
    • Darbe Gecesi Ne Yaptınız?
    • Devrim
    • İsmet Özel
    • Kitap Pusulası
    • Sâdî Şirâzî
    • Sezai Karakoç
    • Sözlük
    • Vasiyetim
    • Yenilgi
    • 2119
    • 2050
  • Anasayfa
  • Racon
  • Sen de Yaz
  • Derin Yapılanma
  • İletişim
  • Kategoriler
    • Buz Gibi Ofsayt!
    • Deneme
    • Dergi
    • Edebifikir Haber Ajansı
    • Fikir
    • Günlük
    • Haber
    • Hatıra Saklama Ofisi
    • Haykırış
    • Hikâye
    • Hikmet
    • Karikatür
    • Mektup
    • Mısra Güzeli
    • Kitap
    • Nümayiş
    • Poetika
    • Portre
    • Söyleşi
    • Şiir
    • Sinema
    • Sokağın Nabzı
    • Sorgulama
    • Video
  • Dosyalar
    • Cemil Meriç
    • Darbe Gecesi Ne Yaptınız?
    • Devrim
    • İsmet Özel
    • Kitap Pusulası
    • Sâdî Şirâzî
    • Sezai Karakoç
    • Sözlük
    • Vasiyetim
    • Yenilgi
    • 2119
    • 2050

“Senin Karakterlerini Takip Etsem Nereye Varırım?”

Davut Bayraklı  |  02/11/2015  |  Kategori : Deneme   |  Okunma:

Roman ve oyun yazarı Peter Gnedich, Anton Çehov’un Tolstoy ziyareti hakkında ilginç bilgiler naklediyor. Çehov, ziyaretinde, Tolstoy’un hastalık nedeniyle elden ayaktan kesildiğini söylüyor Gnedich’e. Bu haline rağmen ziyaret süresinde yazıları hakkında konuşmayı ihmal etmemişler. Ziyaretin sonunda Tolstoy’un vedalaşmak için kendisini öpmek istediğini anlatan Çehov, “Ona doğru eğildiğimde kulağıma şunları fısıldadı: ‘Oyunlarını hiç beğenmiyorum. Shakespeare kötü bir yazardı, ama sen ondan da kötüsün.’”

Aslında Çehov, bütün yazarları hakir gören Tolstoy’un en çok da bu tarafına hayrandır. Ona göre Tolstoy bütün yazarlara koca bir boşluk gibi davranıyor. Bazı zamanlarda Maupassant’ı, Kuprin’i, Semenov’u ve Çehov’u övgü dolu sözlerle anan Tolstoy bunu neden yapıyor dediğinizde cevabını yine Çehov veriyor: “Çünkü bize çocuk muamelesi yapıyor. Bizim öykülerimiz, romanlarımız onun eserlerine kıyasla çocuk oyuncağı gibiler. Öte yandan, Shakespeare… O ayrı bir vaka. Shakespeare, Tolstoy’un canını sıkıyor, çünkü o yetişkin bir yazar konumunda ve buna rağmen Tolstoy gibi yazmıyor.”

Tolstoy, Çehov’u sevmesine rağmen oyunlarından hazzetmezmiş. Bir keresinde Çehov’a “Oyun yazarı, tiyatro seyircisinin elinden tutup, onu istediği yöne doğru götürmelidir. Senin karakterlerini takip etsem nereye varırım? Ancak oturma odasındaki koltuğa gidip geri dönerim. Çünkü karakterlerinin başka gidecek yeri yok.” demiş. Çehov, bu eleştiri sonrasında oyun yazdığı zamanlarda bazen oturup düşündüğünü söylüyor. Karakterlerinin nereye gittiğini soruyormuş kendine. Bu durumu sinir bozucu bulsa da zaman zaman gülmesine de neden oluyormuş.

***

13 çocuğu olan (ki bazı kaynaklarda 12, bazı kaynaklarda 14 olduğuna dair rivayetler mevcut.) Lev Tolstoy’un psikolojik durumu yaşı ilerledikçe kötüleşmiş. Zaman ilerledikçe Tolstoy kendini içinden çıkamadığı bir depresyonun pençesinde bulmuş. Varlıklı birisi olmasına rağmen ömrümün yarısından sonra münzevi bir yaşamı tercih etmiş. Çünkü kendisiyle sorunları vardır; âdeta medcezirler yaşıyordu ve geçmişinden rahatsızlık duyduğu birçok olay hafızasından hiç gitmiyordu. Edebiyat dünyasındaki başarısı da kendi içinde bir takıntıya dönüşmüştü. Bazı zamanlarda intiharı düşünüyor ancak bunun için gereken cesareti de kendinde bulamıyordu.

***

“Din ve Ahlâk” başlığı altında otuzdan fazla eser veren Tolstoy, bir keresinde güncesine şunları yazmış: “Savaşta adam öldürdüm, düelloda karşımdakiyle dövüştüm, iskambilde kaybettim, köylünün alın teriyle ürettiği malı heba ettim, köylüyü zalimce cezalandırdım, havai kadınlarla âlemler yaptım ve insanları kandırdım. Yalan dolan, soygunculuk, her türlü aldatma, içki, şiddet, cinayet… İşlemediğim tek bir suç olmadı.”

Güncesine düştüğü notlara bakarsanız, ölümsüz eserler yazan bu adam, orta yaş bunalımına girdiği dönemlerde tam bir felaketmiş. Tuttuğu günceyi evlenmeden bir gün önce karısı Sonya’ya zorla okutmuş. Günceyi okuyan Sonya “açıklık” ya da “dürüstlük” olarak görmeye çalıştığı şeyin çok fazla olduğunu düşünmüş olsa gerek ki kendi güncesinde yaşadığı şeyin iğrenç olduğunu ve bundan büyük bir tiksinti duyduğunu yazmış.

Nasıl bir Tolstoy’la karşılaştı Sonya? Bunu tam olarak bilmiyorum. O günceyi ben okusam ne düşünürdüm onu da bilmiyorum. Ama bir gerçek var ki Tolstoy da kendi halinden memnun değildi, hem de hiç! Arkasına dönüp baktığında hizmetkârlarına ölesiye eziyet eden ve geride kalan dul kadınlara kötülük yapan bir adam görüyordu. Belki de vicdanî yükünü hafifletmeye çalışmasının bir ifadesiydi güncesindeki bu satırlar. Bu sayfalarda görülen yazar Tolstoy’dan ziyade orta yaş bunalımında çıldırmanın arifesinde bulunan insan Tolstoy’du. Bu kriz sonunda köklü bir ruhsal dönüşüm yaşadı ve cinsellikten, alkolden, tütünden ve et tüketmekten vazgeçti. Hizmetkârlarını özgür bıraktı ve onlara muazzam bir servet bağışladı. Hayatı boyunca ölümü düşündü desem yanlış olur mu acaba? Çünkü “İvan İlyiç’in Ölümü” isimli eseri yazan bir adam, ölüm olgusunu uzun uzadıya düşünmeden böyle bir eseri ortaya koyamazdı. Ölümü böylesine düşünen yazarın son sözleri de ilginçtir: “Peki ya köylüler… Köylüler nasıl ölür?”

Gençliğinde kabına sığmaz bir delikanlı olan Tolstoy “Her türlü günahı işledim.” diyordu.  Rivayetlere bakılırsa çağdaşı İvan Turgenyev’i düelloya davet etmiş. Hatta tabancalar bile gelmiş ama araya giren hatırlı dostlar sayesinde düello yapılmamış. Bu olayın ardından ikili uzun yıllar boyunca hiç görüşmemiş. Ah, şu entelektüeller!

***

Ölümünden önce, 48 yıllık evliliğin ardından karısını terk edip evden kaçarken geriye kısa bir not bırakmıştı: “Benim yaşımdaki insanların sıkça yaptıkları bir şeyi yapıyorum. Son günlerimi tek başıma ve sükûnet içinde geçirebilmek için dünyadan vazgeçiyorum.” 10 gün sonra da bir tren istasyonunun görevli kulübesinde cesedi bulundu. İddialara bakılırsa İstanbul’a gelmek istiyormuş. Bir başka iddia da müslüman olmasıyla ilgili. Cenazesi klasik Ortodoks usullerine göre kaldırılmamış ve mezarının başında da haç yokmuş. Azeri bir dostuna yazdığı mektuplarda Hz. Muhammed (s.a.v) için övgü dolu sözler kullanmış ve gerçek dinin, onun getirdikleri olduğunu söylemiş.

***

Görüyorsun ya sevgili okur, sen ne yazmak istersen iste, bildiklerin ve kalemin seni yazılması gereken yere doğru ustaca ve sessizce çekip götürüyor. Bu, denizdeki ters akıntı gibi bir şey galiba… İngiliz şairden yola çıkıp yazıyı nereye getirdik! Demek ki bilgimiz, zihnimize çizilmiş bir sınır, bir kafes…

Maksadım Tolstoy gibi dünya edebiyatında derin iz bırakmış büyük bir yazarın en kötü taraflarını sergilemek değil. Bu kötü taraflarıyla yüzleşen, onlardan ürken ve sonunda da kaçan bir yazar, bir düşünürle karşı karşıya kaldığımızı ifade etmek istedim. Hayat bir bütündür ve bütünü anlamadan yapılan her yorum eksik hatta yanlıştır.

Davut Bayraklı    

Tweet

Bir cevap yazın Cancel reply

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Önceki Yazı

Okurlarımız Soruyor, Yazarlarımız Cevaplıyor

Sonraki Yazı

Beş Meczup

İlgili Yazılar

  • 1

    İlk Taşı Kim Atsın?

    Sulhi Ceylan
    1. İnsan ve günah (suç) arasındaki...
  • “Yazıyor Yazıyor” Demenin Dünü Bugünü

    Ferhat İnan
    Hâlâ Gazete Okuyor musunuz? Geçen...
  • Göle Maya Çalarken Eşeğe Ters Biniyor ve Bindiğim Dalı Kesiyorum

    Feyyaz Kandemir
    Göle Maya Çalmak Nasreddin...
  • 3

    Peki Ne Olacak?

    Sulhi Ceylan
    Telefonum çaldı. Arayan Bülent...
Facebook
Twitter
YouTube
Instagram

Son Yorumlar

  • Sorgulama Dosyası: Ölüm deyince… için vefati
  • Üç Yüz Yirmi Altı Adım için Sağlık ocağı
  • Üç Yüz Yirmi Altı Adım için Birsen T.
  • Ankara Beni Bulsun! için General
  • Hal Bu ki için Biryolcu
  • Ah Kılıcı – II için serhat
  • Sorgulama Dosyası: Ölüm deyince… için Peder bey
  • Sorgulama Dosyası: Ölüm deyince… için Tahir Tarık
  • Ah Kılıcı – II için A.b
  • Ah Kılıcı – II için ca-hill

Yazarlar

  1. Abdullah Karaca
  2. Adem Suvağcı
  3. Bahadır Dadak
  4. Bilal Can
  5. Celal Kuru
  6. Cüneyt Dal
  7. Davut Bayraklı
  8. Feyyaz Kandemir
  9. İbrahim Halil Aslan
  10. İbrahim Orhun Kaplan
  11. Mehmet Emir
  12. Mehmet Erikli
  13. Mehmet Raşit Küçükkürtül
  14. Mücahit Emin Türk
  15. Muhammed Furkan Kâhya
  16. Muhammet Emin Oyar
  17. Ömer Ertürk
  18. Ömer Can Coşkun
  19. Şadiye Sare Kaplan
  20. Sizden Gelenler
  21. Süleyman Mete
  22. Sulhi Ceylan

Son Eklenenler

  • Ölüm Var!

    Tahir Tarık Balıkçı
    20.05.2022

  • Üç Yüz Yirmi Altı Adım

    Bilal Bahadır Kuzucuk
    19.05.2022

  • Hal Bu ki

    Ömer Can Coşkun
    18.05.2022

  • Sorgulama Dosyası: Ölüm deyince…

    EdebiFikir
    17.05.2022

  • Ah Kılıcı – II

    EdebiFikir
    15.05.2022

Kategoriler

  • 2050
  • 2119
  • Buz Gibi Ofsayt!
  • Cemil Meriç
  • Darbe Gecesi Ne Yaptınız?
  • Deneme
  • Dergi
  • Devrim
  • Dosyalar
  • Edebifikir Haber Ajansı
  • Fikir
  • Genel
  • Günlük
  • Haber
  • Hatıra Saklama Ofisi
  • Haykırış
  • Hikâye
  • Hikmet
  • İsmet Özel
  • Karikatür
  • Kitap
  • Kitap Pusulası
  • Mektup
  • Mısra Güzeli
  • Nümayiş
  • Orada Neler Oluyor?
  • Poetika
  • Portre
  • Sâdî Şirâzî
  • Sezai Karakoç
  • Şiir
  • Sinema
  • Sokağın Nabzı
  • Sorgulama
  • Söyleşi
  • Sözlük
  • Vasiyetim
  • Video
  • Yenilgi

Sayfalar

  • Ana Sayfa
  • Derin Yapılanma
  • Dosyalar
  • İletişim
  • Racon
  • Sen de Yaz

Seçmeler

  • Hastane Odası

    By Mehmet Erikli
    Mehmet Erikli, şair Sedat Umran’ı...
  • Anasayfa
  • İletişim
Copyright 2017 - Tüm hakları Edebifikir.com'a aittir...