Yazılar:
  • Yeni Kitaplar, Yeni Ufuklar...
  • Mutlu Olma Sakın
  • Reel Politiğin Kâhini: Carl Schmitt
  • Tarih Nedir?
  • Yedi İklim - Mart 2021
  • Yunus Emre Hakkında Doğru Bilinen Yanlışlar
EdebiFikir logo
eylem bir kız ismi değildir!
  • Anasayfa
  • Racon
  • Sen de Yaz
  • Derin Yapılanma
  • İletişim
  • Kategoriler
    • Buz Gibi Ofsayt!
    • Deneme
    • Dergi
    • Edebifikir Haber Ajansı
    • Fikir
    • Günlük
    • Haber
    • Hatıra Saklama Ofisi
    • Haykırış
    • Hikâye
    • Hikmet
    • Karikatür
    • Mektup
    • Mısra Güzeli
    • Kitap
    • Nümayiş
    • Poetika
    • Portre
    • Söyleşi
    • Şiir
    • Sinema
    • Sorgulama
    • Video
  • Dosyalar
    • Cemil Meriç
    • İsmet Özel
    • Kitap Pusulası
    • Sezai Karakoç
    • Vasiyetim
    • Darbe Gecesi Ne Yaptınız?
    • Sözlük
    • 2119
    • 2050
    • Devrim
    • Yenilgi
  • Anasayfa
  • Racon
  • Sen de Yaz
  • Derin Yapılanma
  • İletişim
  • Kategoriler
    • Buz Gibi Ofsayt!
    • Deneme
    • Dergi
    • Edebifikir Haber Ajansı
    • Fikir
    • Günlük
    • Haber
    • Hatıra Saklama Ofisi
    • Haykırış
    • Hikâye
    • Hikmet
    • Karikatür
    • Mektup
    • Mısra Güzeli
    • Kitap
    • Nümayiş
    • Poetika
    • Portre
    • Söyleşi
    • Şiir
    • Sinema
    • Sorgulama
    • Video
  • Dosyalar
    • Cemil Meriç
    • İsmet Özel
    • Kitap Pusulası
    • Sezai Karakoç
    • Vasiyetim
    • Darbe Gecesi Ne Yaptınız?
    • Sözlük
    • 2119
    • 2050
    • Devrim
    • Yenilgi

Tarih Nedir?

EdebiFikir  |  06/02/2020  |  Kategori : Deneme   |  Okunma:1.863

En basit tanımıyla tarihe, “Kişinin kendi geçmişidir” diyebiliriz. İnsan merak eden bir canlı. Tarih merakı ise istemsiz gelişen bir ihtiyaçtır. Yani tarih geçmişin ilmidir. Tarihi geçmişten maksat, insana temas eden hadiselerin tümüdür. Tarihin işleyişi ise elde edilen belge ve buluntuların yorumlanmasıyla gerçekleşir. Bu bağlamda F. J. Turner tarihin “Geçmişten bize ulaşan, günümüzde ortaya çıkan tenkitçi ve yorumcu bir anlayışla incelenen kalıntılar” olduğunu ifade etmiştir. Kısaca tarihin, insanların şuurlu biçimde yapıp ettikleri ve kişinin kendinden başlayarak kendisini çevreleyen her şeyi anlamlandırma çabası olduğunu da söyleyebiliriz.

Fakat tarihçiler arasında tanımlarda olduğu gibi tarihin bir bilim dalı olup olmadığı konusu da tartışmalıdır. Türk Tarih Felsefesi çalışmalarıyla hatırladığımız Mehmet Niyazi, tarihin bir bilim olmadığını, aslında bir şuur hali olduğunu ifade ederken R. G. Collingwood, tarihi bir bilim olarak kabul eder. R.G. Collingwood’un bilim olarak kabul etmesinin haklı sebepleri vardır. Bu sebepler, tarihin neliği hakkında da bilgi vermektedir. R.G. Collingwood “Tarih tür bakımından bilim dediğimiz şey arasına giriyor: yani, sayelerinde sorular sorduğumuz ve bu soruları yanıtlamaya çalıştığımız düşünce biçimleri. Genel olarak bilim -bunu anlamak önemlidir- zaten bildiğimiz şeyleri bir araya getirmekten ve onu şu ya da bu çeşit örüntüler içerisinde düzenlemekten ibaret değildir. Bilmediğimiz bir şeye yönelmekten ve onu keşfetmeye çalışmaktan oluşur” diyerek tarihin bir bilim alanı olduğunu ifade etmektedir. Yine R.G Collingwood tarihin nesnesi bağlamında önemli bir noktaya dikkat çekerek bir önceki düşüncesini anlamlandırır: “Bir bilim bir başkasından farklı türden şeyler aramasıyla ayrılır. Tarih ne tür şeyler arar? Ben ras gestae diye yanıtlıyorum bunu: insanların geçmişte yapılmış eylemleri.”

Ezcümle, tarih geçmişteki olaylarla ve o olayların zaman içindeki akışıyla ilgilenen, bilimsel metotları olan ve nihayetinde kişiye entelektüel birikimle şuur kazandıran bir öğretidir.

Tarih Öğrenmenin Faydası

Mübahat Kütükoğlu, “Geçmişini bilmeyen, yani kendini tanımayan bir toplum, tıpkı hafızasını kaybetmiş, akıntıya kapılmış gibidir” der. Tarih merakı evvela kişinin kendinden başlar. Kim olduğunu sorgulama ihtiyacı duyan insan, ailesini, atalarını ve dahi içinde bulunduğu toplumun gelişim/değişim sürecini sorgulamak ister. Çünkü bütün insanların geçmişten cesaret almaya, onu öğrenmeye ve bu suretle tecrübe kazanmaya ihtiyacı vardır. Bu tecrübe ise, İbn Haldun’un “Su nasıl suya benzerse, bir milletin geleceği de geçmişine öyle benzer” ifadesini hatırlarsak, geçmişten bir takım dersler çıkararak hem bireyin hem de toplumun daha iradeli bir düşünce yapısına sahip olmasını kazandırır. Paul Valery‘nin ifadesiyle söylemek gerekirse “Tarih, bize önceden görme imkânı pek vermez, fakat zihnin bağımsızlığı ile ortak olduğundan bizim daha iyi görmemize yardım edebilir.”

Toplumlar, geleceğini inşâ etme sürecinde dayanak noktaları ararlar. Bu dayanakların başında geçmişin bilgisi yani tarih gelir. Tecrübeler geleceğe adım atmada en güvenilir basamaktır. Yolun kenarında bir yılan yuvası olduğunu öğrendiğimizde gölgelenmek için orayı tercih etmeyiz. Aynen öyle de geleceğe dair kurguladığımız ne varsa evvela geçmişte bir benzerinin olup olmadığına bakmamız gerekir. Geçmiş ve bugünün, geleceğe dair oluşturulacak potada eritilmesi en sağlam malzemeyi verecektir. Fakat toplum tarihten faydalanmak yerine tarihle kavga etme yolunu daha çok tercih ediyor. İçinde yetiştiği çevreye göre bir anlam dünyası kazanan kişiler, tarihten ders çıkartmak yerine, günümüzde kendisi gibi düşünmeyen ama aynı toplumun bir parçası olan diğerleri ile kavgasına malzeme edinme telaşındadır. Bunun nihayetinde geleceğin inşâsı düşünülemez.

Tarih öğrenmenin bir diğer faydasını ise yine Mübahat Kütükoğlu şöyle açıklar, “Tarih, insanlarda ahlak şuurunu uyandırıp manevi değerlerin gelişmesinde rol oynar. Aileden başlayıp millete doğru gelişen bir sevgi ve bağlılığın doğmasına imkân hazırlar. Böylece tarih, bir ferdin ait olduğu milletin, üstünde yaşadığı vatan topraklarının geçmişini öğrenme ve araştırma arzusunu ortaya çıkarır.”

Kendi içerisinde tarihi sorunlarını halledebilen toplumlar, geleceğin inşâsında önemli rol oynar. Nitekim Kant’ta böyle düşünmüş olacak ki, tarih anlayışında bugünü taban alarak, gelecekte dostane bir uluslararası düzene kavuşabilme rüzgârına kendisini bırakmıştır. Her ne kadar mümkün gözükmese de toplum olarak her ferdin geçmişiyle barışık bir konuma gelmesi tüm dünyada olumlu sonuçlar verecektir.

Tarih Nasıl Okunmalı?

Tarihi bilgiye en güvenilir erişimi sağlayan kaynaklar vardır. Bunlar genellikle, en eski çağlardan günümüze ulaşan çivi yazılı tabletlerden başlayarak tüm yazılı metinler, arkeolojik buluntular ve mezarlıklardır. Tarihçinin görevi tüm bu buluntuları etraflıca tetkik ederek en isabetli yorumu ortaya koymaktır. Ayrıca tarih ve tarihçi için objektiflik tabirini çok duyarız. Bu objektiflik/tarafsızlık ilkesini yanlış anlamlandırdığımızı ve bu yüzden birçok soruna sebep olduğumuzu düşünüyorum. Bunun nedeni ise, tarihi bir olayı ve olguyu tarih kitaplarına sokan tarihçilerin bizzat kendileridir. Mevcut tarih kitaplarında yer edinmiş hadiseler kadar ciddiye alınmamış ve kıymet verilmemiş birçok hadisede mevcuttur. Bu sebeple tarihi olayları değerlendirirken dikkat edilecek objektiflik, kendi kültürünün değerlerinden sıyrılarak gerçekleşecek bir değerlendirme değil; incelenen hadisenin çağına, gerekliliklerine dikkat ederek bir değerlendirme de bulunmaktır. Çünkü kendi değerlerimizle ele aldığımız her olayın arkasında bambaşka sebepler olabilir.

Günümüzde en makul tarih okuma yöntemi, ele alacağınız konuları farklı kişilerden okuyarak sentezlemektir. Böylece bir olayın farklı yönlerini keşfeder ve bir tarihçinin kaçırdığı yahut önem vermediği noktayı başka bir tarihçide yakalama imkânımız doğar. Tabiî bu okumaları gerçekleştirirken dikkat edilmesi gereken önemli nokta, kavga etmek değil, yüzleşmek olmalıdır. Tarih kavga etmek için öğrenilmemeli. Gemi su kaçırıyorsa tamir etmeli, battıysa, daha iyisini inşâ etmeli…

İbrahim Orhun Kaplan

Tweet

Bir cevap yazın Cancel reply

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Önceki Yazı

6. Üsküdar Kitap Fuarı

Sonraki Yazı

Kaygusuz Dergisi’nin 8. Sayısı Çıktı

İlgili Yazılar

  • 2

    Sabahattin Âli’yi Kimler Öldürdü?

    Davut Bayraklı
    “Sağlığında nice ehl-i...
  • Tarhana İçen Çocukların Sosyolojisi V

    Bilal Can
    I. İçimizde mayalanan her hüzün,...
  • Şehrengîz

    EdebiFikir
    Meslek ve esnafların tanıtıldığı,...
  • 1

    Kitap, daima kitap, her zaman kitap…

    EdebiFikir
    İsmail Kara tarafından yazılan bu...
Facebook
Twitter
YouTube
Instagram

Edebifikir Radyo

Son Yorumlar

  • Sermest Gezegeni Radyo Programı için EdebiFikir
  • Sermest Gezegeni Radyo Programı için Nagehan
  • yekinen için furkan
  • Hayat Denen Soru İşareti için bu fotoğraflar
  • Bu Yazı Sadece Öğretmenler İçin Yazılmadı! için canevinden
  • Yenilgi Yenilgi Büyüyen Yıllar Vardır için Reel okur
  • Yenilgi Yenilgi Büyüyen Yıllar Vardır için Obsidyen
  • Gölgeler Âlemi ve Yenilgi için Periferi
  • Yenilgi Yenilgi Büyüyen Yıllar Vardır için Ömer asaf
  • Yenilgi Yenilgi Büyüyen Yıllar Vardır için okur

Çok Okunanlar

  • Ayrılık Sevdaya Dahil
  • Doğruluk ve Gerçeklik
  • Türkçe Sözlükleri
  • Poetika Kelimesinin Tanımı ve Mahiyeti
  • Niçin Sevdiniz?
  • Suyum Unum Buğdayım
  • Ölüm Risalesi
  • “İyi de çocuk pencereden de düşebilir!”
  • Herkese Selam Sana Hasret
  • Genç Werther’in Acıları

Yazarlar

  1. Abdullah Karaca
  2. Adem Suvağcı
  3. Bahadır Dadak
  4. Bilal Can
  5. Celal Kuru
  6. Cüneyt Dal
  7. Davut Bayraklı
  8. Feyyaz Kandemir
  9. İbrahim Halil Aslan
  10. Mehmet Erikli
  11. Mehmet Raşit Küçükkürtül
  12. Mücahit Emin Türk
  13. Muhammed Furkan Kâhya
  14. Muhammet Emin Oyar
  15. Ömer Ertürk
  16. Ömer Can Coşkun
  17. Sizden Gelenler
  18. Süleyman Mete
  19. Sulhi Ceylan

Son Eklenenler

  • Yeni Kitaplar, Yeni Ufuklar…

    Cüneyt Dal
    05.03.2021

  • Mutlu Olma Sakın

    Sulhi Ceylan
    04.03.2021

  • Reel Politiğin Kâhini: Carl Schmitt

    Muhammed Furkan Kâhya
    03.03.2021

  • Tarih Nedir?

    EdebiFikir
    02.03.2021

  • Yedi İklim – Mart 2021

    EdebiFikir
    02.03.2021

Çok Okunanlar

  • Ayrılık Sevdaya Dahil
  • Doğruluk ve Gerçeklik
  • Türkçe Sözlükleri
  • Racon
  • Sen de Yaz
  • Poetika Kelimesinin Tanımı ve Mahiyeti
  • Derin Yapılanma
  • Niçin Sevdiniz?
  • Suyum Unum Buğdayım
  • Ölüm Risalesi

Kategoriler

  • 2050
  • 2119
  • Buz Gibi Ofsayt!
  • Cemil Meriç
  • Darbe Gecesi Ne Yaptınız?
  • Deneme
  • Dergi
  • Devrim
  • Dosyalar
  • Edebifikir Haber Ajansı
  • Fikir
  • Günlük
  • Haber
  • Hatıra Saklama Ofisi
  • Haykırış
  • Hikâye
  • Hikmet
  • İsmet Özel
  • Karikatür
  • Kitap
  • Kitap Pusulası
  • Mektup
  • Mısra Güzeli
  • Nümayiş
  • Orada Neler Oluyor?
  • Poetika
  • Portre
  • Sezai Karakoç
  • Şiir
  • Sinema
  • Sorgulama
  • Söyleşi
  • Sözlük
  • Vasiyetim
  • Video
  • Yenilgi

Sayfalar

  • Ana Sayfa
  • Derin Yapılanma
  • Dosyalar
  • İletişim
  • Racon
  • Sen de Yaz

Seçmeler

  • 3

    Mektubunu Bekliyorum!

    By EdebiFikir
    kastamonu'da bulunduğum sırada...
  • Anasayfa
  • İletişim
Copyright 2017 - Tüm hakları Edebifikir.com'a aittir...