Bir İstikamet Dergisi: Yedi İklim

Süreli yayınlar içinde dergilerin, Türk edebiyat tarihinde önemli bir yere sahip olduğunu birçok yazıda dile getirdim. Günümüzde yazılı edebiyatın ürünleri olan edebî metinlerin yayımlanmasını ve okurla buluşmasını sağlayan bazı süreli yayınlar, eski Türk edebiyatı ve yeni Türk edebiyatı arasında köprü görevi görürken, aynı zamanda yeni Türk edebiyatının temeline katkı da sağlamaktadır.

Yayımlanan edebî metinler, toplumların kültür, anane ve yaşanılan dönemin zihniyetinin insanlara, yani nesilden nesillere aktarılmasını sağlamıştır. Bu aktarma sürecinin en önemli vasıtalarından biridir dergiler ki toplumun kültürel hayatını güncel ve canlı tutarlar. Bu dergilerden biri de 1987 yılında çıkan ve hâlen yayın hayatına devam eden Yedi İklim dergisidir.

Yedi İklim dergisi, 1987 yılının Mart ayında yayımlanmaya başlayan, günümüzde de yayın hayatına devam eden bir kültür ve sanat dergisidir. Ali Haydar Haksal tarafından kurulan dergi, ilk sayısından beri adından söz ettiren dergilerinden biridir. Ali Haydar Haksal’ın bir grup arkadaşıyla birlikte yayımladığı dergi, daha önce neşredilen bazı dergilerin yayın politikasından etkilenmiştir. Sırat-ı Müstâkîm, Sebîlürreşâd, Büyük Doğu, Diriliş, Edebiyat ve Mavera dergileri, Yedi İklim’in yayın politikasını etkilemiştir. Yedi İklim de adı geçen dergiler gibi misyon sahibi bir fikir dergisi olarak hem şair hem de yazar okulu vazifesini görmüştür. Ayrıca derginin yazar kadrosunda Mehmet Akif İnan, Cahit Zarifoğlu, Sezai Karakoç, Ebubekir Eroğlu, Rasim Özdenören ve Alaeddin Özdenören’in de bulunması, derginin diğer dergilere kıyasla bir adım öne çıkmasını sağlamıştır.

Yedi İklim dergisi, Türk edebiyatı başta olmak üzere, İslâm kültür ve medeniyeti dairesinde bulunan toplumların edebiyatını ve kültürel hayatını konu edinen bir yayın organıdır. Dergi, özelde Türk, genelde tüm Müslüman coğrafyanın sosyolojik ikliminin yansımalarıyla oluşturulan edebî metinleri geniş bir kültürel anlayışla yayınlama gayretindedir.

Derginin kurucu grubunda Ali Haydar Haksal, Osman Bayraktar, Hasan Aycın, Âlim Kahraman, İbrahim Usul, Mustafa Çelik, İlhan Kutluer, Ali Göçer bulunmaktadır. Dergiye Yedi İklim ismini İlhan Kutluer vermiştir. Derginin ilk döneminde 24 sayı yayımlanır. Şubat 1989 yılında yayın hayatına ara vermiştir. Sonraki yıllarda bazen iki, üç ya da dört sayıyı bir arada çıkaran dergi, genel anlamda aylık olarak yayımlanmaya devam etmiştir.

Dergi, her ne kadar bir grup hareketiyle yayımlanmışsa da daha çok Ali Haydar Haksal ile özdeşleşmiştir. Derginin genel anlayışını tevhid ilkesine bağlı olduğunu aktaran Osman Bayraktar ve Âlim Kahraman, Yedi İklim’in sanata ve sanatçıya bakışını bir manifesto tarzında öne sürer.

Osman Bayraktar: “Bir tek Müslümanlardır ki, herhangi bir zümrenin çıkarını öne almadan, sadece hakikati savunmak, imkân ve hakkına sahiptirler. Çünkü onlar, hakikati tarihin toplumsal deneylerinden çıkarmazlar. Umut, gerçekten iman eden Müslüman aydınlardadır.” şeklindeki ifadesi, derginin anlayışını, İslâmî bir çerçevede muhafazakâr bir zemine oturtmaktadır. Bayraktar yazısında, sadece iman hakîkatlerine bağlı ve inançlı aydınların hakîkati dile getirebileceğini savunur. Âlim Kahraman’a göre de insanın belleğindeki akıntıların ve ağrılı bir sürecin adı sanattır. Sanatçı, sanatını, yeteneğinin sınırlarını ararken ortaya koyar.

Yedi İklim, sayıları incelendiğinde fark edilir ki görsele önem veren bir dergidir. Hasan Aycın, ilk sayıdan bugüne kadar gündemi karikatürize ederek derginin görsel yanını zenginleştiren çizgiler oluşturmuştur. Bu çizgiler, derginin fikrî ve kültürel eleştiri yönünü öne çıkarmaktadır. Aynı zamanda Kasım Hacımeyliç’in hattı; Hasan Kuvvet’in fotoğrafları, Halil Eser ve Fikriye Kahraman’ın çizgileri de derginin görsele verdiği önemi göstermektedir.

Derginin yayın politikasını Büyük Doğu, Diriliş, Edebiyat ve Mavera dergilerinin düşünce geleneğinin etkisinde kaldığını belirtmiştik. Bu düşünce geleneğini sentezleyerek ve bu dergilerin izinden giderek bağlı bulunduğu geleneği öne çıkaran dergi, Necip Fazıl’ın Büyük Doğu; Sezai Karakoç’un Diriliş düşüncesindeki metafizik gerilimde manevî kaygıları olan bir neslin oluşturacağı medeniyet düşüncesinden ve “diriliş nesli”nin portresinden ödün vermeden yayın hayatına devam etmiştir. Yani, sadece aylık bir dergi değil, aynı zamanda bir medeniyet ve geleneğin fikrî taşıyıcısıdır.

Derginin yazar kadrosunu sıralamaya çalışsam yüzlerce ismi yazmam gerekecek. Burada sadece öne çıkan isimleri aktaracağım. Derginin, ilk sayısından bugüne deyin genel olarak öne çıkan yazarları şu şekilde: Abdullah İlhan, Adil Erdem Bayazıt, Ahmet Edip Başaran, Ahmet Kot, Ahmet Murat, Alaeddin Özdenören, Ali Haydar Haksal, Âlim Kahraman, Arif Ay, Aykut Nasip Kelebek, Bilal Yavuz, Cahit Zarifoğlu, Cevdet Karal, Emine Batar, Fatih Demirel, Fatma Rânâ Çerçi, Habil Tecimen, Hasan Aycın, Hasan Selami Binay, Hüseyin Atlansoy, İbrahim Hakkı Öztürk, İlhan Kutluer, İsmail Kılıçaslan, Kamil Eşfak Berki, Kasım Turhan, Mehmet Akif İnan, Mehmet Özger, Mihriban İnan Karatepe, Murat Menteş, Mustafa Özçelik, Necip Fazıl Kısakürek (Vefatından sonra bazı yazıları yayımlanır), Necat Çavuş, Osman Bayraktar, Rasim Özdenören, Said Yavuz, Selahattin İpek, Sezai Karakoç, Suavi Kemal Yazgıç, Sulhi Ceylan, Şakir Kurtulmuş, Yunus Emre Özsaray, Zafer Acar yer almaktadır. Ayrıca yayın hayatına devam ettikçe dergiye, yeni imzaların katıldığı gibi bazı isimlerin de dergiden ayrıldığı görülebilir.

Derginin, bazı yazar, şair ve akademisyenler için özel sayılar ve dosyalar hazırladığı bilinmektedir. Bunlar: Temmuz-Ağustos 1987 tarihli 5 ve 6. sayı Cahit Zarifoğlu’na ayrılmıştır. Necip Fazıl Kısakürek (38, 134 ve 182), Ebubekir Eroğlu (39 ve 141), Arif Ay (41), Sezai Karakoç (44-45, 104, 126 ve 202-203-204), Muallim Naci (46), Hasan Aycın (50), Nuri Pakdil (58), Şeyh Galip (61), Orhan Okay (78), Rasim Özdenören (107-108), Mehmet Âkif İnan (120), Nasreddin Hoca (138-139), Tahiru’l Mevlevî (142-143), Ali Göçer (147-148-149), Alaeddin Özdenören (159-160-161), Peygamberimiz (sav) (194), Mehmet Âkif Ersoy (117-118), Mevlânâ (211), Erdem Beyazıt (215-216), Yahya Kemal Beyatlı (225), Kamil Eşfak Berki (229), Ali Haydar Haksal (250), Haydar Ergülen (252) özel sayıları ve dosyalarıdır.

Dergi, özel sayılarında kültür şehirlerine de yer vermiştir. Yedi İklim, İslâm coğrafyasını, o coğrafyalardaki kültür ve sanatı sayfalarına özenle taşımıştır. Bu bağlamda, Bosna Hersek ve Balkanlar (25), Şam-Bağdat (26), Endülüs (31), Kudüs (75-76), İzmir (29), Diyarbakır (35), Bursa (40), Erzurum (42), Edirne (47), Ankara (56), Konya (57), Sivas (66), Kütahya (68) hakkında şehir özel dosyaları yayımlanmıştır. Böylece İslâm dünyasındaki uzaklığın sadece coğrafî olduğunu, tevhid eksenli bir yaklaşımla göstermeye çalışmıştır.

Yedi İklim dergisi, edebiyat, kültür ve sanat dergileri hakkında yazılara yer vermiştir. Bu yazılarda, ele aldığı dergi ve mecmuaların yayın süreci, politikası ve misyonu hakkında bilgiler yer alır. Aydabir, Büyük Doğu, Kökler, Merdivenşiir, Müslüman Sesi, Şâir, Şâir Nedim dergisi ve Şark Mecmuası incelenmiş, aylık çıkarılan Seher dergisi hakkında deneme türünde yazı yayımlanmıştır.

Adem Suvağcı