Edebifikir Kitap Pusulası: Sanat Tarihi

Dosyamızın yedinci yazısını Abdullah Karaca hazırladı: Sanat Tarihi

***

Giriş

Sanat, ruhun insan eliyle en güzel formda konkreleşme arzusudur. İnsana ait beş duyuyla birlikte tinsel hissedişin estetik eylemidir. Genel hatlarıyla ise sanat için, bir duygunun ya da tasarının güzelliğini ifadesinde kullanılan yöntemlerin tümü ya da bu anlatım sonucunda ortaya çıkan güzelliktir diyebiliriz. İnsanlık tarihi boyunca sanat, her bireyde ve toplulukta kendi özgün muhteviyatını ve kapsamını oluşturmuştur. İnsanın kozmos karşısındaki en naif psişik reflekslerinin bir ifadesi olmuştur.

Albrecht Dürer “Sanat kâinatın içindedir. Sanatkâr bunu oradan çıkarabilendir.” derken âlemde yer alan tüm mevcudatın kodlarının bu kodu çözecek kişilerce açımlanabileceğinden söz etmektedir. Esas bir sanatçı tarafından işlenen tüm bu kozmik hassasiyet ve ince ruh hâli hakikatte bu muhteşem tuvalin ardında âyan olan bir ‘ele ve akla’ işaret ediyor.

Varlığın bilgisiyle başlayan sürekli yaratılma eyleminde mutlak bir estetik durum söz konusuyken, insanda sanat üretme keyfiyeti ancak ‘estetik kaygı’ hâliyle ortaya çıkıyor. Evrendeki her yapıt ve her oluş bir sanat harikasıyken insanda bu yönelim yalnızca bir tasalanma; hususi ve ayrıksı bir proje süreci sonunda kendini gösterebiliyor. Bu da tabiattaki canlı ve cansız tüm zenginliğin insanı başlı başına cezbetmesi ve bu itici güçle (buna ilham da diyebiliriz) birlikte kendi dışavurumcu kabiliyetini keşfetmesini sağlıyor.

İnsanın bin yıllar süren bu edimi üzerine uygarlıklar kendi idealarını ve felsefelerini kurmuşlar, bu ruh pencerelerinden dünyayı anlamlandırmaya çalışmışlardır. Bizler de bu dosyada insanoğlunun ilk çağlardan bu yana güzele ulaşma çabasının, bu büyülü estetik arayışının peşinden gideceğiz. Sözümü bir Latin özdeyişiyle bitireceğim “Ars longa, vita brevis. / Sanat uzun, hayat kısa.”

Sanat Tarihi Kitap Pusulası

1. Sanata Giriş – Selçuk Mülayim
2. Sanatın Öyküsü – E. H. Gombric
3. Sanat Tarihi – Zahir Güvemli
4. Antikçağ Sanat Tarihi – Johann Joachim Winckelmann
5. Dünya Sanat Tarihi – Adnan Turani
6. Çağdaş Türk Sanatı – Sezer Tansuğ
7. Erken Devir Türk Sanatı – Yaşar Çoruhlu
8. Türk Sanatı – Oktay Aslanapa
9. Estetik Beğeni – İsmail Tunalı
10. Çağlar Boyunca Türkiye Sanatının Anahatları – Doğan Kuban
11. Selçuklulardan Osmanlılara Sanat – Giovanni Curatola
12. İslâm Estetiği – Turan Koç
13. Orta Asya’dan Osmanlıya Türk Sanatında İkonografik Motifler – Emel Esin
14. Rönesans Sanatı – Elie Faure
15. Çağdaş Sanat Felsefesi – Adnan Turani
16. Sanatın Gerekliliği – Ernst Fischer
17. Sanat Manifestoları – Avangard Sanat ve Direniş – Ali Artun
18. Sanatta Ruhsallık Üzerine – Wassily Kandinsky
19. İslâm Sanatının Oluşumu – Oleg Grabar
20. Tasarım Felsefesi – İsmail Tunalı
21. Sanat Eserinin Kökeni – Martin Heidegger
22. Sanatta Anlamın Görüntüsü – Richard Leppert
23. Estetiğin Huzursuzluğu – Jacques Ranciere
24. Avrupa Resminde Gerçek Duygusu – Sabahattin Eyüboğlu / Mazhar Ş. İpşiroğlu
25. Sanat Komplosu – Yeni Sanat Düzeni ve Çağdaş Estetik 1 – Jean Baudrillard

---

“Kitap Pusulası” Dosya Yazıları

• Sosyoloji
• Yeni Türk Edebiyatı
• Tasavvuf
• Türk Aydınlanması
• İslam Felsefesi
• Cumhuriyet Tarihi
• Sanat Tarihi
• Sezai Karakoç
• Felsefe
• Nurettin Topçu
• Mustafa Kemal