Edebifikir Kitap Pusulası: Yeni Türk Edebiyatı

Dosyamızın ikinci yazısını Raşit Ulaş Çetinkaya hazırladı: Yeni Türk Edebiyatı

***

Giriş

1839’da Tanzimat Fermanı’nın ilanı ile başlayarak günümüze kadar gelen Modern Türk Edebiyatı, Türk edebiyat tarihi için bir dönüm noktası oldu. Jön Türkler’in başta Fransa olmak üzere birçok Batı ülkesini gezmesi ve hayranlıkla onları izlemesinin neticesinde Anadolu’ya dönmeleri yeni bir devrin başlangıcı oldu. Yüzlerce yıllık Klasik Edebiyat geleneğimiz, bütün türleriyle kısa süre içerisinde Batılı türlere dönüştü. Mesnevi yerini romana, aruz ile yazılan şiirler (belli bir süre zarfında) yerini serbest şiire bıraktı. Şeklî değişikliğin yanında elbette sanat eserlerinin muhtevasıyla birlikte zihnî yapıları da değişti. 19. asırda Batı’daki,  bilhassa pozitivizm olmak üzere, rasyonalizm, materyalizm, natüralizm gibi edebî, felsefî ve siyasî düşünceler sanat adamlarımız ve aydınlarımız tarafından kabul gördü, eserlerde işlendi.

Aşağıda yazılan eserler, yıllarca bu dönemi tetkik etmiş ilim adamları tarafından kaleme alınmış ürünlerdir. Fakat dikkat edilmesi gereken nokta şudur ki her ilim adamı ve her eser, her zaman tam manasıyla gerçek bilgileri (gerek ideolojik, gerek devrin koşulları, gerekse bilgiye ulaşamama sebebiyle) veremez. Her yazarın belirli sebeplerden dolayı belirli kişi ve dönemlere karşı duruşları olabilmektedir. Örneğin Yeni Türk Edebiyatı’nın en önemli ismi olarak kabul edilen ve millî duruşuyla öne çıkan Prof. Dr. Mehmet Kaplan’ın, II. Abdülhamid Han’a olan karşı duruşu neticesiyle Tevfik Fikret’i oldukça değerli bulması yahut yine İnci Enginün, Zeynep Kerman gibi ilim insanlarının ideolojik sebeplerle Necip Fazıl’ı eserlerinde yok saymaları, Tanpınar’ın bazı yazılarını devrin koşullarına göre yazması bunun en bariz örnekleridir.

Tavsiye şudur ki; bütün kitaplarda olduğu gibi bu kitaplarda da öğrenilen bilginin diğer kaynaklarla karşılaştırılıp değerlendirilmesi yahut yaşayan ilim adamları tarafından tasdik edilmesi doğru bilgiye ulaşmak açısından oldukça mühimdir. Bu dönem ile ilgili yazılan binlerce kitap arasından, Yeni Türk Edebiyatını ana hatlarıyla kavramaya yarayacak temel eserler aşağıda sıralanmıştır.

Yeni Türk Edebiyatı Kitap Pusulası

1. Batılılaşma Devri Türk Edebiyatı – Orhan Okay
2. Literâtür Dergisi, Yeni Türk Edebiyatı Tarihi Özel Sayısı, 1-2 – Bilim ve Sanat Vakfı
3. En Uzun Asrın Hikâyesi – Mehmet Önal
4. Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri – Kenan Akyüz
5. 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi – Ahmet Hamdi Tanpınar
6. Batı Tesirinde Türk Şiiri Antolojisi – Kenan Akyüz
7. Yenileşme Dönemi Türk Şiiri ve Antolojisi – Şerif Aktaş
8. Tanzimat Sonrası Türk Edebiyatında Yeni Fikirler – Hasan Akay
9. Tanzimat Edebiyatı – İsmail Parlatır
10. Servet-i Fünûn Edebiyatı – İsmail Parlatır
11. Servet-i Fünûn Şiir Estetiği – Hasan Akay
12. Edebiyat Araştırmaları – Fatih Andı
13. Bir Tartışmanın Hikâyesi Dekadanlar – Fazıl Gökçek
14. Tevfik Fikret Dil ve Edebiyat Yazıları – İsmail Parlatır
15. Tevfik Fikret: Devir-Şahsiyet-Eser – Mehmet Kaplan
16. Türk Edebiyatı Üzerine Araştırmalar 1-2 – Mehmet Kaplan
17. Poetika Dersleri – Orhan Okay
18. Göller ve Çöller Şairi Ahmet Haşim – Ahmet Çoban
19. Yahya Kemal’in Duygu ve Düşünce Dünyası – Mustafa Özbalcı
20. Türkiye’de Edebiyat Toplulukları – Öztürk Emiroğlu
21. Cumhuriyet Dönemi Türk Şiirinde Garip Hareketi – Hakan Sazyek
22. İkinci Yeni Poetikası – Alaattin Karaca
23. Türk Şiirinde 1980 Kuşağı – Baki Asiltürk
24. Edebiyat Üzerine Makaleler – Ahmet Hamdi Tanpınar
25. Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1-2-3 – Berna Moran

---

“Kitap Pusulası” Dosya Yazıları

• Sosyoloji
• Yeni Türk Edebiyatı
• Tasavvuf
• Türk Aydınlanması
• İslam Felsefesi
• Cumhuriyet Tarihi
• Sanat Tarihi
• Sezai Karakoç
• Felsefe
• Nurettin Topçu
• Mustafa Kemal