Yazılar:
  • Sezai Karakoç'un Hatıraları - 2
  • Edebifikir Kitap Pusulası: Hatırat
  • Revü Gülütü
  • Bilgi ve Düşünce Faaliyeti
  • Sırrı Fâş Eylemek
  • yekinen
EdebiFikir logo
eylem bir kız ismi değildir!
  • Anasayfa
  • Racon
  • Sen de Yaz
  • Derin Yapılanma
  • İletişim
  • Kategoriler
    • Buz Gibi Ofsayt!
    • Deneme
    • Dergi
    • Edebifikir Haber Ajansı
    • Fikir
    • Günlük
    • Haber
    • Hatıra Saklama Ofisi
    • Haykırış
    • Hikâye
    • Hikmet
    • Karikatür
    • Mektup
    • Mısra Güzeli
    • Kitap
    • Nümayiş
    • Poetika
    • Portre
    • Söyleşi
    • Şiir
    • Sinema
    • Sorgulama
    • Video
  • Dosyalar
    • Cemil Meriç
    • İsmet Özel
    • Kitap Pusulası
    • Sezai Karakoç
    • Vasiyetim
    • Darbe Gecesi Ne Yaptınız?
    • Sözlük
    • 2119
    • 2050
  • Anasayfa
  • Racon
  • Sen de Yaz
  • Derin Yapılanma
  • İletişim
  • Kategoriler
    • Buz Gibi Ofsayt!
    • Deneme
    • Dergi
    • Edebifikir Haber Ajansı
    • Fikir
    • Günlük
    • Haber
    • Hatıra Saklama Ofisi
    • Haykırış
    • Hikâye
    • Hikmet
    • Karikatür
    • Mektup
    • Mısra Güzeli
    • Kitap
    • Nümayiş
    • Poetika
    • Portre
    • Söyleşi
    • Şiir
    • Sinema
    • Sorgulama
    • Video
  • Dosyalar
    • Cemil Meriç
    • İsmet Özel
    • Kitap Pusulası
    • Sezai Karakoç
    • Vasiyetim
    • Darbe Gecesi Ne Yaptınız?
    • Sözlük
    • 2119
    • 2050

Geçmişteki Aydın

İsmet Özel  |  02/05/2013  |  Kategori : Fikir   |  Okunma:3.050

yeni devir gazetesi

İsmet Özel’in, Yeni Devir gazetesindeki 3 Haziran 1977 tarihli köşe yazısı…

***

Devletin şer’i esaslara dayandığı düzende aydın denilince iki tip insan akla geliyor. Birincisi ulema ki medreselerde eğitim görmüş, devlet yönetiminde düzenleyici ve denetici rol oynayan, nasların bilgisine dayanan kimseleri bünyesinde barındırıyor. İkincisi tarikatlarda toplanmış, devlet yönetimine doğrudan karışmayan, toplum içinde İslâm’ın manâsını kökleştirmeye yönelmiş ama görüş ve tutumları itibarıyla birlik göstermeyen şeyhler ve onların ön sıradaki müritleri.

Bu iki aydın zümre devletin İslâm esasları doğrultusunda toplum hayatını düzenlediği dönemlerde görevlerini ahenkli bir biçimde yerine getirmişler, ancak İslam esasları ile devlet yönetimi arasına girdikten sonra gerek ulemanın gerekse tarikat mensuplarının hem birbirleri ile olan münasebetleri hem de kendi aralarındaki tutarlık bozulmaya uğramış, karmaşık bir hâl almıştır. Osmanlı devletinde ıslahat(!) başlayınca yüksek ulema Batılaşmaya boyun eğerken alt kademedeki diğer birçok din adamı muhalefet cephesine geçtiler. Aynı şey tarikatlar için de söz konusu oldu: Jön Türkleri destekleyen Bektaşilerin yanı sıra şeriattan taviz verilmesine karşı çıkan Nakşibendiler bulunuyordu.

Aydınları yalnızca din adamları (ulema) ve sufilerden ibaret saymak bugünkü aydın anlayışımıza uymuyor elbet. Biz daha çok devlet adamlarını akademik çevreleri ve edebiyatçıları aydından saymaya alışkın bir kafa yapısına yöneltildik. Bugün belki 19. yüzyılın başında Batı’nın ve Batılaşmanın zerresinden tiksintiyle söz eden Halet Efendi’yi yahut onun 20. yüzyıl başındaki izleyicisi sayabileceğimiz “Bir Müslümanın vatanı Şeriat’ın hüküm sürdüğü yerdir.” diyen Sait Halim Paşa’yı İslâm aydını saymaya daha yatkınız. Yahut Namık Kemal’in hem modernizmi hem de kültürel bir panislamizmi savunan görüşleri yahut Mehmet Akif’in İslâmiyet’e bir cankurtaran simidi gibi tutunan düşünceleri bize kabul edebileceğimiz tefekkür mirası gibi görünebilir.

Oysa benim anlayış tarzım içinde birinciler (ulema-sûfi) ile ikinciler (devlet memuru-edip) arasında İslâm aydını olmak bakımından temelli bir fark var. Birinciler mevcudiyetlerini bilgiyi ve kavrayışa, ikinciler ise statülerine dayandırmışlardır. Bu yüzden birinciler radikal ikinciler düzeltici bir tavrı benimsemişlerdir.

Şüphe yok ki ne ulema ne de tarikat mensupları bütünüyle İslâm aydını kavramımızın içine girmiyor. Biz ancak bunlar arasından tavizsiz olarak İslâm esaslarını savunmayı yüklenmiş olanlarını bir soyutlama yaparak çekip çıkarıyoruz. Çünkü günümüz için bir İslâm aydını tipine ulaşmak asıl amacımız. Günümüzdeki İslâm aydını kültürü ve bilgisiyle önümüzdeki meselelere çareler, reçetesi sunan bir insan olsun istemiyoruz. İstediğimiz, İslâm aydınının İslâmi hayatın öncülüğünü yapmasıdır. Bu öncülük bilgide nâsların oldukları gibi anlaşılmasına, davranışta da nâslara olduğu uyulmasına yönelmiştir. İslâm aydınının dinamizmi kendi kaynaklarını iştiyakla kavramaya kavradıklarını da yine iştiyakla yaşamaya bağlıdır. Kısacası, bizim İslâm aydınına yüklediğimiz görev kuruculuk görevidir.

Bu yüzden geçmişten çekip aldığımız örnekler, İslâm devletinin tamiratına dönük, okumuşların tutumlarına bağlı olanlar değil. İslâm devletinin yeniden inşasına dönük alt kademedeki ulemanın ve Sünnet’e sadık tarikat mensuplarının tutumlarına bağlı örnekler olacaktır.

Demek ki İslâm söz konusu olduğundan, aydın olma meselesini malumatfuruşluktan düzenin mekanizmasına akıl erdirmekten koparmış oluyoruz. İslâm esaslarının hâkimiyeti yönündeki bilgiyi ön plana çıkarıyoruz. Düşünce ve davranış arasındaki insicamı önemli kılıyoruz.

 

 

Tweet

Bir cevap yazın Cancel reply

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Önceki Yazı

Kitap Hakları Vol.1

Sonraki Yazı

Bu Okul Bitmez

İlgili Yazılar

  • Bilgi ve Düşünce Faaliyeti

    Salih Mirzabeyoğlu
    Bilgi ve Düşünce Faaliyeti Bilgi,...
  • 1

    Anlatının Büyüsü ya da Kurmaca Dünyaların Gerçeklikleri

    Mehmet Erikli
    Söze, anlatının insan için ne ifade...
  • Vicdan Nedir?

    EdebiFikir
    Vicdan Eğer bir eylemin ahlâkî...
  • Erdem Nedir?

    EdebiFikir
    ERDEM (yun. arete; lat. virtus; fr. vertu;...
Facebook
Twitter
YouTube
Instagram

Son Yorumlar

  • Bana Verilen Armağan için dönem bitiyor ve ben
  • Şimdi ya Sonra Belki de Dün için Ketebet
  • En Sevdiğimiz Kitap İsimleri için Ambrosia
  • Sırrı Fâş Eylemek için Nagehan
  • Revü Gülütü için Nesnâs
  • Revü Gülütü için Yarı donuk hevesimi ellerine veriyorum
  • Tarhana İçen Çocukların Sosyolojisi II için Kardeş
  • Sırrı Fâş Eylemek için Meclis-i Mebusan
  • Bir Başka Açıdan “Yedinci Gün” için zeynep
  • yekinen için m. fatih

Çok Okunanlar

  • Ayrılık Sevdaya Dahil
  • Doğruluk ve Gerçeklik
  • Türkçe Sözlükleri
  • Poetika Kelimesinin Tanımı ve Mahiyeti
  • Niçin Sevdiniz?
  • Suyum Unum Buğdayım
  • Ölüm Risalesi
  • “İyi de çocuk pencereden de düşebilir!”
  • Herkese Selam Sana Hasret
  • Genç Werther’in Acıları

Yazarlar

  1. Abdullah Karaca
  2. Adem Suvağcı
  3. Bahadır Dadak
  4. Bilal Can
  5. Celal Kuru
  6. Cüneyt Dal
  7. Davut Bayraklı
  8. Feyyaz Kandemir
  9. İbrahim Halil Aslan
  10. Mehmet Erikli
  11. Mehmet Raşit Küçükkürtül
  12. Mücahit Emin Türk
  13. Muhammed Furkan Kâhya
  14. Muhammet Emin Oyar
  15. Ömer Ertürk
  16. Ömer Can Coşkun
  17. Sizden Gelenler
  18. Süleyman Mete
  19. Sulhi Ceylan

Son Eklenenler

  • Sezai Karakoç’un Hatıraları – 2

    Sizden Gelenler
    19.01.2021

  • Edebifikir Kitap Pusulası: Hatırat

    Abdurrahman Mıhçıoğlu
    18.01.2021

  • Revü Gülütü

    Sizden Gelenler
    16.01.2021

  • Bilgi ve Düşünce Faaliyeti

    Salih Mirzabeyoğlu
    15.01.2021

  • Sırrı Fâş Eylemek

    Sulhi Ceylan
    14.01.2021

Çok Okunanlar

  • Ayrılık Sevdaya Dahil
  • Doğruluk ve Gerçeklik
  • Türkçe Sözlükleri
  • Racon
  • Sen de Yaz
  • Derin Yapılanma
  • Poetika Kelimesinin Tanımı ve Mahiyeti
  • Niçin Sevdiniz?
  • İletişim
  • Suyum Unum Buğdayım

Kategoriler

  • 2050
  • 2119
  • Buz Gibi Ofsayt!
  • Cemil Meriç
  • Darbe Gecesi Ne Yaptınız?
  • Deneme
  • Dergi
  • Dosyalar
  • Edebifikir Haber Ajansı
  • Fikir
  • Günlük
  • Haber
  • Hatıra Saklama Ofisi
  • Haykırış
  • Hikâye
  • Hikmet
  • İsmet Özel
  • Karikatür
  • Kitap
  • Kitap Pusulası
  • Mektup
  • Mısra Güzeli
  • Nümayiş
  • Orada Neler Oluyor?
  • Poetika
  • Portre
  • Sezai Karakoç
  • Şiir
  • Sinema
  • Sorgulama
  • Söyleşi
  • Sözlük
  • Vasiyetim
  • Video

Sayfalar

  • Ana Sayfa
  • Derin Yapılanma
  • Dosyalar
  • İletişim
  • Racon
  • Sen de Yaz

Seçmeler

  • Aklın Anatomisi – Salt Aklın Eleştirisinin Teşrihi

    By EdebiFikir
    Künye: Teoaman Duralı, Aklın...
  • Anasayfa
  • İletişim
Copyright 2017 - Tüm hakları Edebifikir.com'a aittir...