Yazılar:
  • Geçmiş Zaman Sancısı
  • Küçüklüğümün Sayrılarevinde Yangın
  • Peri Masalı Felakete Dönüşürse
  • Yahyâ’ya Mektup - 4
  • Edebifikir Anketi: Abdullah Yalın Karadağ
  • Olağan Hikâye’nin Dördüncü Sayısı Çıktı
EdebiFikir logo
eylem bir kız ismi değildir!
  • Anasayfa
  • Racon
  • Sen de Yaz
  • Derin Yapılanma
  • İletişim
  • Kategoriler
    • Buz Gibi Ofsayt!
    • Deneme
    • Dergi
    • Edebifikir Haber Ajansı
    • Fikir
    • Günlük
    • Haber
    • Hatıra Saklama Ofisi
    • Haykırış
    • Hikâye
    • Hikmet
    • Karikatür
    • Mektup
    • Mısra Güzeli
    • Kitap
    • Nümayiş
    • Poetika
    • Portre
    • Söyleşi
    • Şiir
    • Sinema
    • Sorgulama
    • Video
  • Dosyalar
    • Cemil Meriç
    • İsmet Özel
    • Kitap Pusulası
    • Sezai Karakoç
    • Vasiyetim
    • Darbe Gecesi Ne Yaptınız?
    • Sözlük
    • 2119
    • 2050
    • Devrim
    • Yenilgi
  • Anasayfa
  • Racon
  • Sen de Yaz
  • Derin Yapılanma
  • İletişim
  • Kategoriler
    • Buz Gibi Ofsayt!
    • Deneme
    • Dergi
    • Edebifikir Haber Ajansı
    • Fikir
    • Günlük
    • Haber
    • Hatıra Saklama Ofisi
    • Haykırış
    • Hikâye
    • Hikmet
    • Karikatür
    • Mektup
    • Mısra Güzeli
    • Kitap
    • Nümayiş
    • Poetika
    • Portre
    • Söyleşi
    • Şiir
    • Sinema
    • Sorgulama
    • Video
  • Dosyalar
    • Cemil Meriç
    • İsmet Özel
    • Kitap Pusulası
    • Sezai Karakoç
    • Vasiyetim
    • Darbe Gecesi Ne Yaptınız?
    • Sözlük
    • 2119
    • 2050
    • Devrim
    • Yenilgi

Kant’ın Yargılanışı

Feyza Yapıcı  |  24/03/2017  |  Kategori : Fikir   |  Okunma:2.652

1

1877 yılından beri Immanuel Kant imzası ile yayınlanan “Wahrheitsgetreuer Bericht über meine Reise in den Himmel”, “Öteki Dünyaya Yolculuğumun Sahici Hikâyesi”* ismi ile Türkçe’ye kazandırılmış. Fakat bu eserin Kant’a ait olup olmadığı hususunda şüpheler de mevcut. Zira eserin üslubu daha ziyâde “Jules Verne’den esinlenmiş bir Borges hikâyesi”ni çağrıştırmakta. Eserin Kant’a ait olup olmadığı hususunda soru işaretleri mevcut olsa da zihinlerde, içerisinde sağlam bir felsefî muhakeme yapılması anlamında metin mühim.

Metne şöyle başlar Kant: “Öteki dünyanın kapılarına geldiğimde, krallara özgü bir şatafatla karşılanacağımı sanıyordum.” Fakat gökyüzünün kapılarında umduğu karşılamayı görmez, hizmetçisi Lampe’yi dahi kapıda bırakmak durumunda kalır. Üstelik; saç örgüsü, eski kafalı hareketleri ve kullandığı enfiye kutusu da dalga konusu olur. Bu durumdan hoşnut olmasa da yola devam eder ve yolda Hristiyan din adamlarını görür. Burada büyük bir sevgi ve saygı göreceğine ise emindir. Zîrâ O, “Hristiyan karşıtı materyalizme ve ateizme karşı kiliseyi kurtarmıştır. Aklı, görüngülerin sınırını bir daha aşamayacağı şekilde sıkı sıkıya bağlamıştır”. Fakat durum umduğu gibi olmaz ve görmezden gelirler onu. Buradan ayrılan Kant; Platon, Leibniz, Spinoza ve Aristoteles’in bulunduğu bölgeye gider. Ve kendini Platon’a tanıtır. Kendisinin “bütün metafiziği temelden değiştirdiği için her şeyi ezip geçen Kant” olduğunu söyler. Abderalı Protagoras ile “görüngü”ler üzerine tartışmaya giren Kant, duyusal dünyaya ait olmayanın hakkında da konuşulabileceğini söyler. Akabinde Aristoteles söze girerek “kendinde şey” kavramını ortaya atmasının sebebini sorar. Kant ise, “ben her zaman kategorilere göre düşünürüm, onların arasından da nedenselliği seçtim ve fenomenleri sonuç olarak gördüm, artık fenomenlerin nedeni olarak kendinde şey kavramını ortaya atabildim. Anlak ise sadece görüngünün nedeni olan aşkın obje olarak düşünülür ve böylece duyusal bilginin sınırını göstermiş olur” der. Aristoteles sorar yeniden; “Senin felsefi hizmetin anlağın ampirik ve aşkın metafizik kullanımının ayırt edilmesine dayanıyor, öyle mi? Bu çifte kullanımı görüngü ve kendinde şey arasındaki karşıtlık yoluyla açıklıyorsun, öyle mi?” Zira, ampirik ile metafiziğin keskin ayrımı, modern ampirizm ve pozitivizmi nihai tek bir doğru ve eleştirel bilim olarak kurmuştu. Fakat bu ayrım, görüngü ile kendinde şey arasında bir karşıtlık yarattığı için varoluşu duyulara hapsetmeye sebeb oluyordu. Kant felsefesinde insan, metafiziği reddetmez fakat onu, insanın ulaşamayacağı bir yerlere kaldırır. Evet, duyular her şeyi algılayamaz, fakat duyular dünyası insan için bir “sınır”dır aynı zamanda. Bu sebeple antik dönem filozofları için Kant, “varoluşu duyulara peşkeş çeken” biridir.

Görüngü-Metafizik tartışmalarında köşeye sıkışan Kant, antik çağın bu egoist ve mutluluk felsefecilerine ahlâk felsefesinden bahsetmek ister. Zira onunki gibi bir saf ahlâk kuramını bilmeleri mümkün değildi. Ve şöyle açıklar kuramını: “Niyetin itkilerde, eğilimlerde veya akılcı mülâhazanın amaçlarında, yani maksatlarda meydana gelen bütün belirleyici doğası öznel, ampirik ve içerikseldir, demek ki bunlar öznel maksimlerden ibarettir ve yasa değildir. Buna göre sadece duyusal mutluluk çabasına hizmet ederler. Bu nedenle insan bu egoist şebekeden feragat etmek ve sadece aklın biçimsel yasasına yönelmek, başka bir değişle bizzat kendini pratik bir yasa olabilecek eylem biçiminin maksimi haline getirmek zorundadır. Yasa bizzat aklın kendisindedir, ne var ki akıl arzu karşısında fazlasıyla zayıf kalır; bu nedenle yasa sürekli kategorik buyruk olarak çıkar karşımıza: Yapmalısın!” “Yapmalısın!” diyen buyruğa uygun davrananlar iyiniyetli ve mutlu olmaya layıktır Kant için. Kant ahlâk kuramını anlatmıştır Yunanlılara. Bu noktada Aristoteles girer söze ve sorar: “Eylemlerini aklın sadece biçimsel yasası üzerine kuruyorsun öyle mi?… Diyelim ki birisi senin özgürlüğünü elinden almak istedi, ancak yüksek bir memur onu bunun için içeri tıktı, yani onun özgürlüğünü elinden almış oldu, o zaman bu yüksek memur ona karşı doğru mu davranmış olur yoksa haksızlık mı etmiş olur?” Cevap verir Kant: “Yüksek yasamıza göre doğru davranmış olur.” Hemen karşı çıkar Aristoteles: “Fakat aynı yasaya göre haksızlık da etmiş olur.” Kant anlayamaz, yine karşı çıkar: “Nasıl yani, birisine izin verilen bir şey herkes için geçerli olamaz ki!” İstediği cevabı almıştır Aristo. Zira pratik yasaların evrenselliğinin çeşitli olduğunu söyler. Yüksek memurun başkalarının yapamayacağı bir şeye hakkı olması evrensel yasaların çeşitliliğini gösterir. Ahlâk biçimsel, donmuş bir karakteri haiz değildir, aksine ahlâk daimi bir çatışmadır. Kant’ın ahlâkı içeriksiz bir ahlâktı. İnsan, yasanın itaatkâr bir kölesi olduğu zaman, aklın içeriği ona meçhul kalır. Bu insan, yasaya büyük saygı duyar ve yasanın ödevine karşı kutsal bir ürperti duyar. Dolayısıyla Kant felsefesinde insan, örneğin kapitalist yasaya da büyük saygı duyabilir ve onun ödevlerini yerine getirebilir. Zira bu kuram salt biçimseldir ve biçimsel olması hasebiyle hayat bu biçimsellik alanında prangaya vurulmuştur. Bu ahlâk içinde çileyi barındırmaz. Berdyaev’in dediği gibi, yasa trajediyi tanımaz, yalnızca iyilik ve kötülük kategorilerini bilir. Bu yüzden trajik çatışmaların çözümü imkânsızdır. Eğer yasanın kategorileriyle sınırlanmış olsaydı, hayatta çatışma da olmazdı. Oysa hayat tamamıyla çatışmadır ve ahlâk salt “yasa”ya indirilirse alanı aşırı ölçüde daralır.

Feyza Yapıcı

 

*Öteki Dünyaya Yolculuğumun Sahici Hikâyesi, İmmanuel Kant, (Çev: Çağlar Tanyeri) Kırmızı Kedi Yayınevi, 2016, İstanbul.
Tweet

1 Yorum

  1. amok koşucusu 24.03.2017 14:01:37

    Evet, sonuç olarak her zaman ki gibi zihinsel ve duygusal bir etkileşimin ardından şu noktaya varıyoruz:

    Amentü

    Okunuşu

    Amentü billahi ve melâiketihi,
    ve kütübihî ve rusülihî ve’l yevmi’l-âhıri
    ve bi’l-kaderi, hayrihî ve şerrihi mina’llâhi teâlâ
    ve’l-ba’sü ba’de’l mevt.
    Haggun, Eşhedü en lâ ilâhe illAllâh ve eşhedü enne
    Muhammeden abdühû ve rasûlühü.

    Anlamı

    Ben Allâh-ü Te’âlâ’ya, meleklerine, kitaplarına,
    peygamberlerine, âhiret gününe, kadere ; hayır ve şerrin
    Allâh-ü Te’âlâ’nın yaratmasıyla olduğuna inandım.
    Öldükten sonra dirilmek de haktır. Ben şahadet ederim ki,
    Allâh-ü Te’âlâ’dan başka ilâh yoktur. Ve yine şahadet
    ederim ki, Muhammed (Sallallâhu Aleyhi ve Sellem) O’nun
    kulu ve peygamberidir.

    Cevapla

Bir cevap yazın Cancel reply

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Önceki Yazı

Edebifikir Söyleşileri

Sonraki Yazı

Sır

İlgili Yazılar

  • Böyle Gelmiş Böyle Gider Arkadaş!

    Muhammed Furkan Kâhya
    Kendisinde bir şeyleri...
  • Felsefenin İlk Tanımları

    EdebiFikir
    Felsefenin ne olduğu ve neyle...
  • Yunus Emre Hakkında Doğru Bilinen Yanlışlar

    Feyyaz Kandemir
    Yunus Emre ve İlim # Yunus Emre...
  • 3

    Bize Giden Yol

    Ali Sözer
    Konuya iki misal ile başlayalım....
Facebook
Twitter
YouTube
Instagram

Edebifikir Radyo

Son Yorumlar

  • Geçmiş Zaman Sancısı için İhsanbul
  • Yahyâ’ya Mektup – 4 için körlük
  • Midye Karanlığı için Bilmesendeolur
  • Mutlu Olma Sakın için bu havaya bir attar dükkanı
  • Midye Karanlığı için EdebiFikir
  • Midye Karanlığı için sümeyye
  • Midye Karanlığı için Dilşad
  • Kitap Ödüllü Absürt Test için Galip
  • Edebifikir Anketi: Yunus Emre Özsaray için Abdullah Yalın
  • Kitap Ödüllü Absürt Test için ihsan

Çok Okunanlar

  • Ayrılık Sevdaya Dahil
  • Türkçe Sözlükleri
  • Doğruluk ve Gerçeklik
  • Poetika Kelimesinin Tanımı ve Mahiyeti
  • Niçin Sevdiniz?
  • Suyum Unum Buğdayım
  • Ölüm Risalesi
  • “İyi de çocuk pencereden de düşebilir!”
  • Herkese Selam Sana Hasret
  • Genç Werther’in Acıları

Yazarlar

  1. Abdullah Karaca
  2. Adem Suvağcı
  3. Bahadır Dadak
  4. Bilal Can
  5. Celal Kuru
  6. Cüneyt Dal
  7. Davut Bayraklı
  8. Feyyaz Kandemir
  9. İbrahim Halil Aslan
  10. Mehmet Erikli
  11. Mehmet Raşit Küçükkürtül
  12. Mücahit Emin Türk
  13. Muhammed Furkan Kâhya
  14. Muhammet Emin Oyar
  15. Ömer Ertürk
  16. Ömer Can Coşkun
  17. Sizden Gelenler
  18. Süleyman Mete
  19. Sulhi Ceylan

Son Eklenenler

  • Geçmiş Zaman Sancısı

    Sizden Gelenler
    09.04.2021

  • Küçüklüğümün Sayrılarevinde Yangın

    Sizden Gelenler
    08.04.2021

  • Peri Masalı Felakete Dönüşürse

    Adem Suvağcı
    07.04.2021

  • Yahyâ’ya Mektup – 4

    Celal Kuru
    06.04.2021

  • Edebifikir Anketi: Abdullah Yalın Karadağ

    EdebiFikir
    05.04.2021

Çok Okunanlar

  • Ayrılık Sevdaya Dahil
  • Türkçe Sözlükleri
  • Doğruluk ve Gerçeklik
  • Poetika Kelimesinin Tanımı ve Mahiyeti
  • Racon
  • Sen de Yaz
  • Niçin Sevdiniz?
  • Derin Yapılanma
  • Suyum Unum Buğdayım
  • Ölüm Risalesi

Kategoriler

  • 2050
  • 2119
  • Buz Gibi Ofsayt!
  • Cemil Meriç
  • Darbe Gecesi Ne Yaptınız?
  • Deneme
  • Dergi
  • Devrim
  • Dosyalar
  • Edebifikir Haber Ajansı
  • Fikir
  • Genel
  • Günlük
  • Haber
  • Hatıra Saklama Ofisi
  • Haykırış
  • Hikâye
  • Hikmet
  • İsmet Özel
  • Karikatür
  • Kitap
  • Kitap Pusulası
  • Mektup
  • Mısra Güzeli
  • Nümayiş
  • Orada Neler Oluyor?
  • Poetika
  • Portre
  • Sezai Karakoç
  • Şiir
  • Sinema
  • Sorgulama
  • Söyleşi
  • Sözlük
  • Vasiyetim
  • Video
  • Yenilgi

Sayfalar

  • Ana Sayfa
  • Derin Yapılanma
  • Dosyalar
  • İletişim
  • Racon
  • Sen de Yaz

Seçmeler

  • 1

    Öldürün Beni

    By Sulhi Ceylan
    Öldürün beni İnsan ne zaman kendi olur...
  • Anasayfa
  • İletişim
Copyright 2017 - Tüm hakları Edebifikir.com'a aittir...