İslam Düşünce Atlası

İlmî Etüdler Derneği İLEM ve Konya Büyükşehir Belediyesi’nin birlikte yürüttüğü, merakla beklenen İslam Düşünce Atlası Projesi nihayete erdi. İnteraktif bir web sitesi ve İslam Düşünce Atlası adlı 3 ciltlik prestij kitaptan oluşan proje çıktıları, 16 Kasım 2017 Perşembe günü saat 10:30’da Yenikapı Mevlevîhanesi’nde düzenlenen tanıtımla birlikte okuyucuların ilgisine sunuldu.

İslam Düşünce Atlası Nedir?

İslam Düşünce Atlası (İDA), İslam düşünce geleneğini, II/VII.  ile XIV/XX. asırlar arasında yaşamış ekol kurucu filozoflar, kelâmcılar ve sûfiler üzerinden zaman- mekân-öğreti- ekol değişkenlerini dikkate alarak, web tabanlı programlar üzerinden tanıtma amacı güden bir projedir.

İDA, düşünce tarihini; onu taşıyan tarih, aktaran metinler, oluşturan kişisel ve kavramsal ağlar, somutlaştıran kurumlar ve yapılar ve nihayet ona sahiplik eden coğrafî ve kültürel havzalar içerisinde anlamaya davet ederek, İslam düşünce tarihine farklı açılardan bakma imkânı sağlar.

İslam Düşünce Atlası, karmaşık ilişkileri web tabanlı programlar yoluyla takip edilebilir bir tarzda formüle etme amacı güden üç kavramsal haritaya ve bu haritalar aracılığıyla aktarılan malumatı taşıyacak bir düşünce tarihi omurgasına sahiptir: Zaman haritası, Kitaplar Haritası, Kişiler Haritası ve İslam düşünce tarihi için yeni bir dönemlendirme teklifi içeren, haritalarla desteklenmiş, dönemlere göre ekol bazlı değerlendirme yazıları. İDA, bu bileşenler üzerinden şu soruların cevaplarını vermeye çalışır: Düşünce kim tarafından, ne zaman, nerede, nasıl, ne tür okul gelenekleriyle ilişki içerisinde, hangi yollardan geçerek, ne tür etkileşimlerle ve hangi metinsel gelenekler aracılığıyla üretilmiştir? Bu soruların cevaplarını merak edenler için, İslam Düşünce Atlası, benzersiz bir düşünce tarihi okuması vadediyor.

İDA’yı tek bir cümleyle tanımlamak zor olabilir. Yine de bunu denersek, İDA’nın İslam düşünce tarihiyle ilgili oluşmuş yüksek seviyeli ilmî birikimi yeni teknikler yoluyla ve yalın ilişkiler mantığı içerisinde, kolaylıkla takip edilebilir hale getirmeyi amaçlayan interaktif bir program olduğunu söyleyebiliriz.

İslam Düşünce Atlası, İlmî Etüdler Derneği’nde (İLEM) Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş.’nin destekleriyle, İbrahim Halil Üçer’in koordinatörlüğünde hazırlanan ve yüzü aşkın araştırmacıya, tasarım uzmanları, yazılımcılar ve harita mühendislerinin eşlik etmesiyle oluşmuş bir projedir. Projenin amacı, interaktif programlar taşıyan açık erişimli bir web sitesi ve İslam Düşünce Atlası başlıklı bir kitap aracılığıyla,  İslam düşünce tarihiyle ilgili oluşmuş yüksek seviyeli ilmî birikimi yeni teknikler yoluyla ve yalın ilişkiler mantığı içerisinde kolaylıkla takip edilebilir hâle getirmek, dönem ve perde yazıları sayesinde İslam düşünce tarihi yazımına yeni bir bakış açısı kazandırmak ve nihayet İslam düşünce tarihini zaman-mekansal bir bakışla okuyarak ait olduğu tarihi bağlama yerleştirmektir.

Projenin Amaçları

* İslam düşüncesinde önemli yere sahip düşünür, şehir ve kurumları web tabanlı bir program vasıtasıyla sunmak.

* Söz konusu düşünürlerin yaşadığı ve seyahat ettiği şehirleri dünya haritasında göstermek. Bu anlamda Mekke, Medine, İstanbul, Bağdat, Merv, İsfahan, Buhara, Şiraz, Bursa ve Konya gibi kültür havzalarını tanıtmak.

* Söz konusu düşünürlerin hayatları, öğretileri, eserleri ve etkileriyle ilgili bilgiler vermek.

* İslam düşünce tarihine dair bir zaman çizelgesi oluşturmak ve bunu mekân bilinciyle daha anlaşılır hâle getirmek.

* İslam düşüncesi tarih yazımı ve öğretiminde mekân ve zaman bilincini dikkate alan bütüncül bir perspektif oluşturmak.

* İslam düşünce geleneğinin geliştiği kurumları ve merkezleri harita yardımıyla sunmak.

* İslam düşünce tarihinin genel hatlarını, farklı seviye ve alandaki okurlara görsel araçlar yardımıyla göstermek.

* İslam tarihinde önemli yere sahip filozof, mutasavvıf, kelamcı ve fakihler  arasındaki ilişkileri saptamak ve söz konusu ilişkiler ağını görsel verilerle sunmak.

* Düşünürler arası ilişkileri (hoca-talebe ilişkisi ve ekol mensubiyeti) gösteren bir “düşünce ağacı” ve eserler arası ilişkileri (şerh-haşiye-talik-zeyl) gösteren bir “eserler ağacı” çıkarmak.

* İslam düşünce tarihini, kişiler, şehirler ve olaylar gibi farklı bilgiler üzerinden kıyas ve takip etmek.

* Farklı uzmanlık alanları gerektiren bilgileri, yaygın kullanımı mümkün kılacak bir akademik seviye dâhilinde sunmak.

* Seçilen önemli 50 düşünürle ilgili uzmanların sunumu çerçevesinde videolar hazırlamak ve bunları web programı üzerinden erişir hâle getirmek.

* İslam felsefe ve bilim tarihinin özellikle lisans seviyesindeki öğretimine pedagojik açıdan katkı sağlamak.

 

https://www.islamdusunceatlasi.org/