“Merak” kelimesini kısaca bilme isteği olarak tanımlayabiliriz. Böyle bir tanım bizi ‘insan neyi bilmek ister?’ sorusuna götürür. İnsan ilgisini çeken şeyleri bilmek ister… Bir adım daha ilerlersek insanın bilmek istediği şeyleri aslında bilmediği ama bu bilmediği şeylerin bir şekilde ilgisine konu olduğunu farkederiz… Burada mevzuya metafizik de dâhil oluyor. İnsan neden merak eder, dediğimizde sadece bilme isteği ve ilgi cevabı soruyu dört başı mamur bir şekilde cevaplamıyor. Çünkü bu ilginin sebebini bilmiyoruz.
Merakın ana unsuru ise insanın üzerinde etki oluşturması ve bu etki sonucunda eylemin ortaya çıkmasıdır. Yani merak bizi maddi ve fikri olarak harekete geçirir. Mesela merak ettiğimiz an soru sormaya başlarız. Bu sorular ise bizi cevapların peşinde koşmaya iter.
Sözün özü insan merak eden bir canlıdır ve bir şeyin aslını anlamak, kavramak ve öğrenmek ister. Ve öğrendikçe de yani bildikçe bilmediklerine karşı merakı artmaya devam eder.
Merak üzerine ortaya koyduğum bu düşüncelerin sebebi ise elime yeni geçen ve Davut Bayraklı tarafından yazılan “İlginçlikler Kitabı”. Tamam kitap, merak felsefesi hakkında bir kitap değil. Ama yazarının merakı sonucu ortaya çıkan bir eser.
İnsanlar aynı şekilde mi yemek yer, insanların inşa ettiği konutların hepsi birbirine benzer mi, ölen birine karşı her millet aynı son vazifeleri mi yerine getirir gibi soruların peşine düşen yazar çok ilginç bilgilere ulaşmış. İlginç evler, ilginç ülkeler, ilginç adetler, ilginç kanunlar, ilginç buluşlar, ilginç ritüeller…
Ülke deyince aklımıza belli bir toprak ve üzerinde yaşayan çok sayıda insan gelir ki bu da normaldir. Peki siz hiç, nüfusu 27 kişi olan Sealand diye bir devlet duydunuz mu? Neveda eyaletinde bulunan ve Kevin Baugh’a ait olan 58 km büyüklüğündeki Molosya’dan haberiniz var mı? Eğer bu ülkeleri duymadıysanız üzerinde hiç kimsenin yaşamadığı ve 1.610.000 km kare büyüklüğündeki Westartica hiç duymamışsınızdır.
Ülkelerin kendine has özellikleri vardır. Bazı ülkeler aklımıza geldiğinde direk onları hatırlarız. Mesela Fransa dediğimizde Eyfel Kulesi, Almanya dediğimize Hitler’i hatırlarız. Fakat Haiti dediğimize aklınıza ülkede hiç ağaç olmaması gelmez değil mi? Ya da Papua Yeni Gine’de 820’nin üzerinde dilin konuşulduğu? Sanıyorum ABD’de demir parmaklıklar arkasında 2.200.000 kişinin yaşadığını da bilmiyordunuz. Peki Suudi Arabistan ülke sınırları içerisinde hiç nehir olmadığını duymuş muydunuz?
Açıkçası “İlginçlikler Kitabı” ilginçliklere doymuyor. Mesela Norveç’e bağlı takım adalardan biri olan Longyearbyen’in şehir mezarlığında, bedenlerin aşırı soğuk hava nedeniyle gerektiği gibi bozulamaması sebebiyle yaklaşık 100 yıldır kimse gömülmemiş.
Dünyada öyle ilginç kanunlar ve cezalar var ki bunları öğrendiğinizde hayli şaşıracak ve bu kadar da olmaz diyeceksiniz. Mesela Tayland’da sokağa çiğnenmiş sakız atmanın cezası 600 dolar. Parayı ödemeyi reddettiğiniz de ise sizi hapis cezası bekliyor. Güney Kore’de trafik polisleri sürücülerden aldıkları bütün rüşvetleri raporlarında belirtmek zorundalar. Kadınların takma diş yaptırmadan önce kocalarından yazılı olarak izin almak zorunda oldukları Vermont’ta ateist olmak suç sayılıyor. Bu arada Vermont’un ABD’de olduğunu hatırlatayım.
İlginçlikler bunlarla sınırlı değil. Yasaklı ilginç kitapları, ilginç evlilik adetleri ve sporları, mucidine ölüm getiren icatları ve ilginç buluş hikâyelerini merak ediyorsanız “İlginçlikler Kitabı” tam sizin için biçilmiş kaftan. Sonuçta insan merak eden bir varlık değil mi?
Serdar Kocabaş
Son Yorumlar