Yazılar:
  • Nefehât
  • Bir Kitabın Tahlili: Kuşçubaşı Eşref
  • Adı Aşk
  • Edebifikir Kitap Pusulası: İstanbul
  • Üç İstanbul Tek Devrim
  • Yalnızlığın Mabedi
EdebiFikir logo
eylem bir kız ismi değildir!
  • Anasayfa
  • Racon
  • Sen de Yaz
  • Derin Yapılanma
  • İletişim
  • Kategoriler
    • Buz Gibi Ofsayt!
    • Deneme
    • Dergi
    • Edebifikir Haber Ajansı
    • Fikir
    • Günlük
    • Haber
    • Hatıra Saklama Ofisi
    • Haykırış
    • Hikâye
    • Hikmet
    • Karikatür
    • Mektup
    • Mısra Güzeli
    • Kitap
    • Nümayiş
    • Poetika
    • Portre
    • Söyleşi
    • Şiir
    • Sinema
    • Sorgulama
    • Video
  • Dosyalar
    • Cemil Meriç
    • İsmet Özel
    • Kitap Pusulası
    • Sezai Karakoç
    • Vasiyetim
    • Darbe Gecesi Ne Yaptınız?
    • Sözlük
    • 2119
    • 2050
    • Devrim
    • Yenilgi
  • Anasayfa
  • Racon
  • Sen de Yaz
  • Derin Yapılanma
  • İletişim
  • Kategoriler
    • Buz Gibi Ofsayt!
    • Deneme
    • Dergi
    • Edebifikir Haber Ajansı
    • Fikir
    • Günlük
    • Haber
    • Hatıra Saklama Ofisi
    • Haykırış
    • Hikâye
    • Hikmet
    • Karikatür
    • Mektup
    • Mısra Güzeli
    • Kitap
    • Nümayiş
    • Poetika
    • Portre
    • Söyleşi
    • Şiir
    • Sinema
    • Sorgulama
    • Video
  • Dosyalar
    • Cemil Meriç
    • İsmet Özel
    • Kitap Pusulası
    • Sezai Karakoç
    • Vasiyetim
    • Darbe Gecesi Ne Yaptınız?
    • Sözlük
    • 2119
    • 2050
    • Devrim
    • Yenilgi

İmbilim Ders Notları: Dile Dışarıdan Bir Bakış

Sizden Gelenler  |  04/02/2015  |  Kategori : Kitap   |  Okunma:3.265

1984 yılının baharında, Hacettepe Üniversitesi Felsefe Bölümü’nde, öğrencilerinin gözünde ‘’müstesna’’ bir yeri olan Bilge Karasu, Mantık-II dersi verecektir. Fakat dersi ‘’bu yıl oldukça farklı işleyeceğini’’ söyler. Peki, nedir dersi o yıl farklı yapacak olan şey? ‘’Fark’’, derste imbilim yapılacak olmasıydı, diyor Bilge Karasu’nun kendi ölümüne sebep olacak hastalığı öğrendikten bir zaman sonra o yıla ait ders notlarını verdiği öğrencisi Cemal Güzel.

İmbilim; genel olarak işaretler bilimi, bildirişme amacıyla kullanılan her türlü im dizgesinin yapısını ve işleyişini inceleyen bilim, yorum bilim (…) ve daha birçok tanım… Fakat bizim asıl merak ettiğimiz imbilim derken Bilge Karasu’nun neyi ifade etmeye çalıştığı. Bunu bir hamlede söylemek zor belki ama “Bir üst-üst-dil düzeyinin aranışı olarak da görülebilir.” diyor Bilge Karasu imbilim için ve devam ediyor, “Bu düşünce, imbilimin, bir açıdan, dilbilimden sıyrılmasına olanak vermiştir. (Çünkü) dilbilimin en büyük inceleme birimi tümcedir. (Fakat) dilbilim tümcenin bittiği yerde biter. Tümcenin sonrası, yani bağlam, imbilimin alanına girer.”

İmbilimi kaba hatlarıyla tarif ettikten sonra biraz da dersin/kitabın içeriğine değinirsek belki önümüzdeki resim biraz daha netleşecektir.

Bilge Karasu kuralları olan bir “hoca”, ve dersin başında sıralıyor onları:

Kural-1) Her bildiğimizi, her okuduğumuzu, karşımızda konuşanın da bilmesi, okumuş olması gerekmez.

Kural-2) Her şeyi anlamak zorunda değiliz (her şeyi, bilmek okumak…).

Kural-3) Hiçbir düşünce her şeyi açıklayıp, her şeye çare bulduracak değildir.

Bu kurallardan niçin bahsettik? Bu ilkeler bize bir “imbilimci”nin,  insanın okuma, anlama ve düşünme sürecine nasıl bir gözle bakması gerektiğiyle ilgili birer yol gösterici olma niteliği taşıyor.

İmbilim “anlamın anlam” üzerine, “herhangi bir söylemin yarattığı ‘anlam’” üzerine bir arayış… “Bu güç işi parça bölük bir gidişle yavaş-yavaş açıklamaya çalışacağız” dedikten sonra “Telefonda arkadaşım ‘Bir şey getireyim mi?’ diyor. Yanıtım, ‘Yarım ay/ile/üç çeyrek güneş…’” diyerek imbilimin alanının ne olduğunu hiç de zor gibi görünmeyen bir söyleyişle açıklayıveriyor öğrencilerine.

Fakat kitap/ders, “hocanın” da kendi ağzıyla belirttiği gibi, biraz “parça bölük” sahiden de. Okuyucunun zihninde net bir izlenim oluşturmaktan uzak, genel bazı noktalara değinip geçiyor yalnızca. Uzaktaki bir dağ sırasının görüntüsünü çizen ressamın soluk bir renkle onların sadece dış çizgilerini göstermesi gibi… Belki de “hocanın” istediği, orada (imbilimin ardında) büyük bir dağ olduğunu hissettirmektir. Öyleyse niçin o dağın net bir fotoğrafını vermiyor bize/öğrencilerine? “Hocanın” bunun için de bir cevabı var; “Eğer okur istediğini bulamıyorsa, onu araması gerekir.”

“Bir metne yaklaşırken her insanda şu durumlar vardır: İlginin var olup olmaması, olanakların var olup olmaması; bizim getirdiklerimizle getirmediklerimiz. Bu bizi okuma sorununa götürür. Başka başka okumalar, okumalar dünyasını oluşturur. Metinler arası bütünce (bütünce: bir dil olayını incelemek amacıyla araştırmacının derlediği sözlü ya da yazılı örnekler bütünü.) iki türlü anlaşılabilir: 1- Ortada olan metinlerin oluşturduğu bütün –bu oldukça somut bir bütündür. 2- her birimizin okuyarak oluşturduğu bütün.”

Yazar ne demek istiyor, okur ne anlıyor; işte imbilim bu “anlayış” üzerine bir anlamlandırma uğraşıdır demek istiyor Bilge Karasu ve Eco’nun Açık Metin kuramını hatırlatırcasına “Metinden bir şey almadan metne bir şeyler vermelidir. Metni kurmak –boş bırakılan yerleri doldurmak gerekir.” diyor kendi örnek okuruna.

Buraya kadar imbilimin ne olduğunu ve onun alanını genel hatlarıyla irdeledik. Fakat birkaç belirleyici hat daha çizmeye ihtiyaç var.

“İmbilim için gerçeklik bir veri değildir. Kaldı ki gerçekliğin veri olması da hiç açık değildir. İmbilim için veri, kurduğumuz bir gerçekliktir.(…) Söz öncesi bir takım anlamlar vardır. Örneğin düşlerimiz. Düşlerimiz anlamlıdır, söz öncesidirler. İmbilim sözel anlamın dışında da bir takım dizgeleri tanımaya çalışacaktır.”

Ve son birkaç şey;

“Okumak iki kişiyle oynanan bir oyuna çok benziyor. Bir anlatı metni, yazıldıktan beş bin yıl sonra da okunur. Böyle bir metinde artık yazar yoktur. Ortada metinle okur vardır.” diyen Bilge Karasu, “kendiliğindenliğin” ve “kaptırmanın” hazzını henüz yitirmemiş bütün okuyucuları kendi okuma süreçleri üzerine bir oyun/”okuma” yapmaya davet ediyor.

M. Topal

Tweet

Bir cevap yazın Cancel reply

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Önceki Yazı

Ben Cebine Ösürüviyin Gorgmasın

Sonraki Yazı

Shakespeare de Saçmadır Hem de Saçmalığın Daniskası!

İlgili Yazılar

  • Bir Kitabın Tahlili: Kuşçubaşı Eşref

    Sizden Gelenler
    Osmanlı ve Türkiye eğitim tarihi...
  • Üç İstanbul Tek Devrim

    EdebiFikir
    Kimi romanlar sayesinde girift...
  • Peri Masalı Felakete Dönüşürse

    Adem Suvağcı
    Gerçek adı Eric Arthur Blair olan...
  • Yetişin Gençler

    EdebiFikir
    Yetişin Gençler, Ergenlikten...
Facebook
Twitter
YouTube
Instagram

Edebifikir Radyo

Son Yorumlar

  • Midye Karanlığı için tişkirler
  • Yalnızlığın Mabedi için Zeynep
  • Edebifikir Kitap Pusulası: İstanbul için tahattur
  • Edebifikir Kitap Pusulası: İstanbul için Muhammed Furkan
  • Edebifikir Kitap Pusulası: İstanbul için Künhüne vâkıf birisi
  • Geçmiş Zaman Sancısı için İhsanbul
  • Yahyâ’ya Mektup – 4 için körlük
  • Midye Karanlığı için Bilmesendeolur
  • Mutlu Olma Sakın için bu havaya bir attar dükkanı
  • Midye Karanlığı için EdebiFikir

Çok Okunanlar

  • Ayrılık Sevdaya Dahil
  • Türkçe Sözlükleri
  • Doğruluk ve Gerçeklik
  • Poetika Kelimesinin Tanımı ve Mahiyeti
  • Niçin Sevdiniz?
  • Suyum Unum Buğdayım
  • Ölüm Risalesi
  • “İyi de çocuk pencereden de düşebilir!”
  • Herkese Selam Sana Hasret
  • Genç Werther’in Acıları

Yazarlar

  1. Abdullah Karaca
  2. Adem Suvağcı
  3. Bahadır Dadak
  4. Bilal Can
  5. Celal Kuru
  6. Cüneyt Dal
  7. Davut Bayraklı
  8. Feyyaz Kandemir
  9. İbrahim Halil Aslan
  10. Mehmet Erikli
  11. Mehmet Raşit Küçükkürtül
  12. Mücahit Emin Türk
  13. Muhammed Furkan Kâhya
  14. Muhammet Emin Oyar
  15. Ömer Ertürk
  16. Ömer Can Coşkun
  17. Sizden Gelenler
  18. Süleyman Mete
  19. Sulhi Ceylan

Son Eklenenler

  • Nefehât

    Celal Kuru
    20.04.2021

  • Bir Kitabın Tahlili: Kuşçubaşı Eşref

    Sizden Gelenler
    19.04.2021

  • Adı Aşk

    EdebiFikir
    18.04.2021

  • Edebifikir Kitap Pusulası: İstanbul

    Muhammed Furkan Kâhya
    16.04.2021

  • Üç İstanbul Tek Devrim

    EdebiFikir
    15.04.2021

Çok Okunanlar

  • Ayrılık Sevdaya Dahil
  • Türkçe Sözlükleri
  • Doğruluk ve Gerçeklik
  • Poetika Kelimesinin Tanımı ve Mahiyeti
  • Racon
  • Sen de Yaz
  • Niçin Sevdiniz?
  • Derin Yapılanma
  • Suyum Unum Buğdayım
  • Ölüm Risalesi

Kategoriler

  • 2050
  • 2119
  • Buz Gibi Ofsayt!
  • Cemil Meriç
  • Darbe Gecesi Ne Yaptınız?
  • Deneme
  • Dergi
  • Devrim
  • Dosyalar
  • Edebifikir Haber Ajansı
  • Fikir
  • Genel
  • Günlük
  • Haber
  • Hatıra Saklama Ofisi
  • Haykırış
  • Hikâye
  • Hikmet
  • İsmet Özel
  • Karikatür
  • Kitap
  • Kitap Pusulası
  • Mektup
  • Mısra Güzeli
  • Nümayiş
  • Orada Neler Oluyor?
  • Poetika
  • Portre
  • Sezai Karakoç
  • Şiir
  • Sinema
  • Sorgulama
  • Söyleşi
  • Sözlük
  • Vasiyetim
  • Video
  • Yenilgi

Sayfalar

  • Ana Sayfa
  • Derin Yapılanma
  • Dosyalar
  • İletişim
  • Racon
  • Sen de Yaz

Seçmeler

  • Edebifikir Söyleşileri

    By EdebiFikir
    Kralın çıplak olduğunu âleme...
  • Anasayfa
  • İletişim
Copyright 2017 - Tüm hakları Edebifikir.com'a aittir...