Yazılar:
  • Hitler’in Sahte Günlükleri
  • Tarhana İçen Çocukların Sosyolojisi III
  • Sezai Karakoç'un Hatıraları - 2
  • Edebifikir Kitap Pusulası: Hatırat
  • Revü Gülütü
  • Bilgi ve Düşünce Faaliyeti
EdebiFikir logo
eylem bir kız ismi değildir!
  • Anasayfa
  • Racon
  • Sen de Yaz
  • Derin Yapılanma
  • İletişim
  • Kategoriler
    • Buz Gibi Ofsayt!
    • Deneme
    • Dergi
    • Edebifikir Haber Ajansı
    • Fikir
    • Günlük
    • Haber
    • Hatıra Saklama Ofisi
    • Haykırış
    • Hikâye
    • Hikmet
    • Karikatür
    • Mektup
    • Mısra Güzeli
    • Kitap
    • Nümayiş
    • Poetika
    • Portre
    • Söyleşi
    • Şiir
    • Sinema
    • Sorgulama
    • Video
  • Dosyalar
    • Cemil Meriç
    • İsmet Özel
    • Kitap Pusulası
    • Sezai Karakoç
    • Vasiyetim
    • Darbe Gecesi Ne Yaptınız?
    • Sözlük
    • 2119
    • 2050
  • Anasayfa
  • Racon
  • Sen de Yaz
  • Derin Yapılanma
  • İletişim
  • Kategoriler
    • Buz Gibi Ofsayt!
    • Deneme
    • Dergi
    • Edebifikir Haber Ajansı
    • Fikir
    • Günlük
    • Haber
    • Hatıra Saklama Ofisi
    • Haykırış
    • Hikâye
    • Hikmet
    • Karikatür
    • Mektup
    • Mısra Güzeli
    • Kitap
    • Nümayiş
    • Poetika
    • Portre
    • Söyleşi
    • Şiir
    • Sinema
    • Sorgulama
    • Video
  • Dosyalar
    • Cemil Meriç
    • İsmet Özel
    • Kitap Pusulası
    • Sezai Karakoç
    • Vasiyetim
    • Darbe Gecesi Ne Yaptınız?
    • Sözlük
    • 2119
    • 2050

İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı

Sizden Gelenler  |  30/05/2020  |  Kategori : Kitap   |  Okunma:2.602

1

Osmanlı modernleşmesi, değişim, gelişim ve Batılılaşmak tartışmaları altında yürüyen bir süreçtir. Bu süreci anlayıp anlamlandırma ise ancak kuşatıcı bir bakışla mümkündür. Kuşatıcı bakış da; coğrafi kuşatıcı bakış, “millet” bağlamında kuşatıcı bakış ve karşılaştırmalı okuma ile mümkündür. Aksi bir tutum Osmanlı gerçeği ile uyuşmaz. Son derece büyük bir sahaya hükmeden ve farklı milletleri bünyesinde toplamış bir devletin, coğrafi olarak modernleşmesinin yalnızca Anadolu kıstas alınarak incelenmesi ne kadar isabetlidir? İlber Ortaylı “İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı” kitabında bu konuda “Sadece Babıâli’yi ve Anadolu kıtasını göz önüne alarak Osmanlı İmparatorluğu’ndaki Batılılaşma ve değişimi kavrayamayız.” demektedir. Müslüman veya Türk-Müslüman tebaayı dikkate alarak Osmanlı İmparatorluğu’ndaki Batılılaşma ve değişimi kavramaya çalışmanın hata olacağı ortadadır. Zira denizcilik ile iştigal eden bir Rum topluluğu ile Anadolu’da ikamet eden bir Türk çiftçi topluluğun başından, 19. yüzyılda aynı şeylerin geçtiğini düşünmek abesle iştigal etmektir. Özetle tüm Osmanlı coğrafya ve milletlerini kapsayan kuşatıcı bir modernleşme perspektifi için mozaiğin muhtelif parçalarının birbirleri ile olan etkileşim ve birbirlerinden olan farklılıklarını hesaba katmak gerekir. Ortaylı söz konusu kitabındaki, kanaatimce en hayati katkılarından biri işbu indirgemeci yaklaşım tehlikesine karşı uyarmasıdır. Diğer bir hayati katkı ise değişimin normal ve her zaman mevcut olduğu uyarısıdır. Ortaylı, bu gerçeği “Her toplum zamanın akışı içinde sürekli değişim geçirir. Osmanlı toplumu da kuşkusuz bu genel kuralın dışında kalamaz” şeklinde ifade etmiştir. Bu noktada “Neden değişmeli?” sorusu anlamını yitirir çünkü değişim zorunlu ve kaçınılmazdır. Kaçınılmaz olan bir değişimde önemli olan değişimin niteliğidir ki o halde anlamlı olan soru “Nasıl değişmeli?” sorusudur. Bu soru sorulduğu anda değişimin bilincine varılmış olur ki Ortaylı’ya göre bu Batılılara has bir bilinçtir.

“Batı uygarlığı ve Batı toplumu bir değişimin toplumudur. Değişmeden duran toplum olur mu, diye sorulabilir; olmaz ama her toplum değişimin bilincine Batı kadar erken varmış değildir. Değişimi fark eden ve ona müdahale etmeye kalkan bir bilinçtir Batılılık.” İşte meselede budur. Değişim siz fark etmeseniz de vardır ve bu hali ile rahatsız edici değildir. Çünkü değişimi fark edenler, onu yönlendirebilir, hızlandırabilir hatta bunların sonucunda başkalarının değişimine müdahale edebilir. Bizim başımıza gelen de bundan ibarettir. Değişimin bilincine varmada gecikirseniz bu bilince varanlar size müdahale ettikleri andan itibaren değişim öncü olma imkânını yitirir ve artık bu bir yetişme mücadelesi halini alır. Osmanlı, devasa coğrafyası ve insan kaynağı ile Batı’nın kendisine müstağni kalamayacağı kadar cazip idi. Trajik bir tarihsel mirası devralmış olan Batı, bu müdahaleyi düşmanca hislerle yapmıştır. Yani dayatma, zorlama, cebir ve sömürü olarak. Bakın Kemal Karpat “Osmanlı Modernleşmesi” kitabında; “19. Yüzyılda Müslüman ülkeler, Batılı devletler (İngiltere, Fransa, Hollanda vs.) tarafından işgal edilerek bu devletlerin kendi görüşlerine ve çıkarlarına uygun bir değişimden, ‘’modernleşme’’ tecrübelerinden geçmişlerdir.” demektedir. Ortaylı’nın Batılılık tanımı bu açıdan önemlidir.

Ortaylı’nın kitabında, Batı’yı örnek alma bakımından ortak yönleri olan Japonya, Rusya ve İran modernleşmeleri ile Osmanlı modernleşmesi ile sıkça mukayese edilmektedir. Ezcümle; “Modernleşme eğitime yansıdıkça medrese çevresi ve ilmiye sınıfı bunun dışında kalıyor, devlet ve toplum hayatındaki eski egemen rolünü kaybetmeye başlıyordu. İran’ın modernleşmesi ile Osmanlı modernleşmesi arasındaki en önemli fark budur. İran’da âdeta ruhban sınıfı diyeceğimiz din adamları modern eğitimi de alarak yerlerini muhafaza edebilmişlerdi.” Görüldüğü gibi bu türden mukayeseler değişim hakkında daha kapsamlı fikirler edinmeyi kolaylaştırmaktadır.

Ferhat İnan

Tweet

1 Yorum

  1. Muhammed Furkan 30.05.2020 14:56:38

    ‘işbu’ kelimesi dışında yazıda sırıtan hiçbir şey yok. Aydın bir hocamdan İlber Ortaylı’nın son 20 yıldır cepten yediği ve arşive inmediğine dair bir eleştiri işitmiştim. Hatta İlber Hoca Kadılık Müessesesi ile ilgili bir hukuk dergisine verdiği röportajda kadılık kurumunu dönemlere ayırmadan dümdüz anlatmış, biz de şaşırmıştık. Ferhat Bey kardeşimden böyle yazıların devamını bekliyoruz.

    Cevapla

Bir cevap yazın Cancel reply

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Önceki Yazı

Paris Musâhabeleri – 2

Sonraki Yazı

Vehim Gücü

İlgili Yazılar

  • 1

    Konuşan Tarih 4

    Davut Bayraklı
    Yazarımız Davut Bayraklı'nın yeni...
  • 1

    Küreselleştikçe Batılılaşan Dünya

    EdebiFikir
    Künye: Küreselleştikçe...
  • Rahime’nin Yüz Görümlüğüne Ağıt

    EdebiFikir
    Bahadır Dadak’ın “Rahime’nin...
  • 4

    Kitap ile E-kitap Arasındaki Farklar

    EdebiFikir
    1. Kitabın bir bedeni vardır ve bu...
Facebook
Twitter
YouTube
Instagram

Edebifikir Radyo

Son Yorumlar

  • 7/24 Açık Bir Kütüphane “Nevmekân Sahil” için Esra
  • Sezai Karakoç’un Hatıraları – 2 için Mahmut
  • Hitler’in Sahte Günlükleri için İlker Orbaylı
  • Bana Verilen Armağan için dönem bitiyor ve ben
  • Şimdi ya Sonra Belki de Dün için Ketebet
  • En Sevdiğimiz Kitap İsimleri için Ambrosia
  • Sırrı Fâş Eylemek için Nagehan
  • Revü Gülütü için Nesnâs
  • Revü Gülütü için Yarı donuk hevesimi ellerine veriyorum
  • Tarhana İçen Çocukların Sosyolojisi II için Kardeş

Çok Okunanlar

  • Ayrılık Sevdaya Dahil
  • Doğruluk ve Gerçeklik
  • Türkçe Sözlükleri
  • Poetika Kelimesinin Tanımı ve Mahiyeti
  • Niçin Sevdiniz?
  • Suyum Unum Buğdayım
  • Ölüm Risalesi
  • “İyi de çocuk pencereden de düşebilir!”
  • Herkese Selam Sana Hasret
  • Genç Werther’in Acıları

Yazarlar

  1. Abdullah Karaca
  2. Adem Suvağcı
  3. Bahadır Dadak
  4. Bilal Can
  5. Celal Kuru
  6. Cüneyt Dal
  7. Davut Bayraklı
  8. Feyyaz Kandemir
  9. İbrahim Halil Aslan
  10. Mehmet Erikli
  11. Mehmet Raşit Küçükkürtül
  12. Mücahit Emin Türk
  13. Muhammed Furkan Kâhya
  14. Muhammet Emin Oyar
  15. Ömer Ertürk
  16. Ömer Can Coşkun
  17. Sizden Gelenler
  18. Süleyman Mete
  19. Sulhi Ceylan

Son Eklenenler

  • Hitler’in Sahte Günlükleri

    Davut Bayraklı
    21.01.2021

  • Tarhana İçen Çocukların Sosyolojisi III

    Bilal Can
    20.01.2021

  • Sezai Karakoç’un Hatıraları – 2

    Sizden Gelenler
    19.01.2021

  • Edebifikir Kitap Pusulası: Hatırat

    Abdurrahman Mıhçıoğlu
    18.01.2021

  • Revü Gülütü

    Sizden Gelenler
    16.01.2021

Çok Okunanlar

  • Ayrılık Sevdaya Dahil
  • Doğruluk ve Gerçeklik
  • Türkçe Sözlükleri
  • Racon
  • Sen de Yaz
  • Derin Yapılanma
  • Poetika Kelimesinin Tanımı ve Mahiyeti
  • Niçin Sevdiniz?
  • İletişim
  • Suyum Unum Buğdayım

Kategoriler

  • 2050
  • 2119
  • Buz Gibi Ofsayt!
  • Cemil Meriç
  • Darbe Gecesi Ne Yaptınız?
  • Deneme
  • Dergi
  • Dosyalar
  • Edebifikir Haber Ajansı
  • Fikir
  • Günlük
  • Haber
  • Hatıra Saklama Ofisi
  • Haykırış
  • Hikâye
  • Hikmet
  • İsmet Özel
  • Karikatür
  • Kitap
  • Kitap Pusulası
  • Mektup
  • Mısra Güzeli
  • Nümayiş
  • Orada Neler Oluyor?
  • Poetika
  • Portre
  • Sezai Karakoç
  • Şiir
  • Sinema
  • Sorgulama
  • Söyleşi
  • Sözlük
  • Vasiyetim
  • Video

Sayfalar

  • Ana Sayfa
  • Derin Yapılanma
  • Dosyalar
  • İletişim
  • Racon
  • Sen de Yaz

Seçmeler

  • Medeniyetin Temelleri

    By Sizden Gelenler
    Medeniyetin Temelleri, ünlü Amerikan...
  • Anasayfa
  • İletişim
Copyright 2017 - Tüm hakları Edebifikir.com'a aittir...