Yazılar:
  • Distopyadan Ütopyaya
  • Kahraman Öldüğünde
  • Zihniyet ve Din
  • Eski Bir Dosttan Gelen Mektup
  • Kısa Bir Anın Fotoğrafı Yahut Modern Babil Efsanesi
  • Mezar Saati
EdebiFikir logo
eylem bir kız ismi değildir!
  • Anasayfa
  • Racon
  • Sen de Yaz
  • Derin Yapılanma
  • İletişim
  • Kategoriler
    • Buz Gibi Ofsayt!
    • Deneme
    • Dergi
    • Edebifikir Haber Ajansı
    • Fikir
    • Günlük
    • Haber
    • Hatıra Saklama Ofisi
    • Haykırış
    • Hikâye
    • Hikmet
    • Karikatür
    • Mektup
    • Mısra Güzeli
    • Kitap
    • Nümayiş
    • Poetika
    • Portre
    • Söyleşi
    • Şiir
    • Sinema
    • Sokağın Nabzı
    • Sorgulama
    • Video
  • Dosyalar
    • Cemil Meriç
    • Darbe Gecesi Ne Yaptınız?
    • Devrim
    • İsmet Özel
    • Kitap Pusulası
    • Sâdî Şirâzî
    • Sezai Karakoç
    • Sözlük
    • Vasiyetim
    • Yenilgi
    • 2119
    • 2050
  • Anasayfa
  • Racon
  • Sen de Yaz
  • Derin Yapılanma
  • İletişim
  • Kategoriler
    • Buz Gibi Ofsayt!
    • Deneme
    • Dergi
    • Edebifikir Haber Ajansı
    • Fikir
    • Günlük
    • Haber
    • Hatıra Saklama Ofisi
    • Haykırış
    • Hikâye
    • Hikmet
    • Karikatür
    • Mektup
    • Mısra Güzeli
    • Kitap
    • Nümayiş
    • Poetika
    • Portre
    • Söyleşi
    • Şiir
    • Sinema
    • Sokağın Nabzı
    • Sorgulama
    • Video
  • Dosyalar
    • Cemil Meriç
    • Darbe Gecesi Ne Yaptınız?
    • Devrim
    • İsmet Özel
    • Kitap Pusulası
    • Sâdî Şirâzî
    • Sezai Karakoç
    • Sözlük
    • Vasiyetim
    • Yenilgi
    • 2119
    • 2050

İslam ve Romantik Oryantalizm

Arif Akbaş  |  20/07/2015  |  Kategori : Kitap   |  Okunma:

3

Muhammed Şarafuddin’in “Islam and Romantic Orientalism” (1996, I. B. Tauris) isimli çalışması, on dokuzuncu yüzyıl şarkiyatçılığı ile bu dönem sonunda oluşan post-kolonyalist edebiyat tartışmalarına odaklanmış bir eser. Bu bağlamda ‘Romantik Oryantalizm’, deyince çoğunlukla biz Pierre Loti’nin ‘Les Desenchantees’ (1906, Mutsuz Kadınlar) ya da umutsuz fantazyasında peçeleri aralamaya çalışan Gerard de Nerval’in ‘Voyage en Orient’ (1851, Doğuya Seyahat) gibi eserleri düşünürüz.

Nerval’in eserlerinde sıklıkla yansıttığı deizm bile tam manasıyla Doğu’ya özgüdür. Türkiye’ye de birçok kez uğrayan yazar, İstanbul’un en çok mezarlıklarını beğenmiştir. Öldüğü gece teyzesine “bu akşam beni bekleme, çünkü gece kara (siyah) ve ak (beyaz) olacak…” mısralarını içeren bir şiir yazan şair, kendini bir sokak lambasına asar. ‘Promenades et Souvenirs’(1856, Gezintiler ve Hatıralar)’la sıcak bir kış günü, o çok sevdiği efsanelerde söylendiği gibi derin bir uykuya dalmıştır.” Hem yaşamın imidir hem ölümün her fener…” [Ahmet Cemal]

Pierre Loti’nin Mutsuz Kadınları’nın alt yapısını hazırlayan Marc Helys (Bu aslında kadın yazarlarının eserlerinin okuyucular tarafından önemsenmediğini düşünen Marie Lera’nın müstear ismidir.) “Kapalı Bahçe” (1908) kitabında İstanbul Haremleri ve Osmanlı Kadınları hakkında bir hayli öykü anlatmıştır. Harem Hikâyelerinin Batı’da popüler hale gelmesi ise bundan çok daha önce meşhur “Binbir Gece Masalları” ile olmuştur. [Bu konuda; Leslie P. Peirce’in The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire, (1993) kitabında fazlasıyla bilgi bulunmakta.] Tüm bu edebiyat; derin bir umutsuzluğu dile getiren yazarların yapıtlarında, aşkın yanı sıra ölüm duygusu ile birlikte romantik maceralar şeklinde verilmişti. Ve bizdeAbdülhak Şinasi Hisar, ‘İstanbul ve Pierre Loti’ adlı kitabıyla bu tip müsteşriklerin romantik seyahatlerini övüyordu.

Necmiye Alpay’ın ‘Yaklaşma Çabası’nda ilginç bir tespite rastladım “..Marx’a yönelttiği eleştirilerde yorumun amacı aştığı yerler, (için) örneğin, [Hindistan’daki köy toplulukları] ‘Doğu despotizmi için sağlam bir temel oluşturuyor diyor’ diye Marx’a yönelttiği ‘romantik oryantalizm’ nitelemesi” (s.393) vb. şekildeki açıklamalar İslam Dünyası’na dair romantik duyarlılığa sahip şarkiyatçılar içinde söylenebilir. (Bu konuda, Aijaz Ahmad’in Edward Said eleştirisine bakılabilir.) ‘Oryantalizm ve Sonrası’ isimli yazısında Aijaz Ahmad Üçüncü Dünya literatürünün Said’le birlikte dolaylı bir şekilde de olsa Romantik Oryantalist bir renge büründüğünü varsayıyor. [Bizde bu minvalde, Hilmi Yavuz’un ‘Yeni Oryantalizm’ ve Türkiye, isimli Ian Almond değerlendirmesi okunabilir.]

Murat Belge, fragmanter veya metonimik modernleşmenin, oryantalizm olduğunu söylerken; oryantalizmi, semiyolojik bir okumayla, parçayı bütünün yerine koyan bir medeniyet anlayışı olarak tanımlıyor. [2001, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce] Parçayı romantik bir algılayışla bile olsa bütünün tamamı gibi görmek en hafif manada bir saplantıdır. Batılı romantik oryantalizm en azından harem’i normal aile bağlamından kopararak hiç olmadığı kadar şehevi ve nefsanî bir hayal dünyasına taşıması da öyle.

Muhammed Şarafuddin, eserinde İslamiyet ile İngiliz Edebiyatı arasındaki ilişkiyi temelde iki kültür arasındaki siyasi, dini sistemler üzerinden tarihi ve coğrafi faktörlerle bağıntılı olarak tartışıyor. Bu nedenle kitaptaki metinler multidisipliner bir şekilde ele alınmış. Örneğin; “Landor’un Cebir’i ve Romantik Oryantalizm’in Kuruluşu”, “Southey’in Thalaba’sı ve İslami-Hıristiyan Etik”, “Thomas Moore’un Lala Rookh Eseri ve İroni” [Lala Rook: Moor’un 1817 yılında yazdığı Doğu şiirleridir. Büyük oranda Al-Muqanna’dan etkiler taşır.] “Byron’un ‘Gâvur, Bir Türk Masalından Bir Parça’ ve Realist Oryantalizm” gibi başlıklar altında Şarkiyatçı bazı özel metinler ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir.

Batı tarafından acımasızca sömürülen İslam Dünyası Avrupalı sanatçı, yazar ve akademisyenlerin eserlerinde zulmün kol gezdiği, her türlü şehevi ve dünyevi arzuların gerçekleştiği, akıl dışı ve ahlaksız bir yer olarak tasavvur edilmişti. Bu ise İslam Dünyası’nın gerçekte olmayan romantik ve hayali bir görüntüsüydü. Şarafuddin, Edward Said’in eserlerinde kullandığı metodu romantik hareketin bazı ana edebi metinlerine uygulayarak eski bir yanılsamayı hatırlatıyor. Bizde ise bu Romantik Oryantalist anlayışı en işporta biçimde Nedim Gürsel temsil ediyor.

Beyaz Arif Akbaş

Tweet

3 Yorum

  1. Şamil 20.07.2015 23:25:17

    Elinize sağlık

    Cevapla
  2. Fatoş 20.07.2015 22:45:58

    Pierre Loti cayı ve manzarası güzeldir ölümle yaşam arasında ki cizgi gibidir bir yanda vuslat varken bir yanda sancı… konuyla alakasız oldu ama olsun hangi konular bütün ki? bütün neydi o da ayrı bir ironi.Oryantalizm Edward Said’in görüşlerini okumustum valla okudum!Öyle kulaktan kulaga duydugumla yetinmedim keşke herkes okusa,okusalarda biraz düşünmeye niyetlenseler.Düşünmek önemli üstad…

    Cevapla
  3. bahadır dadak 20.07.2015 22:27:46

    beyaz arif akbaş’ın kitap tahlilleri yazarın okuma yelpazesinin ne kadar geniş ve ufuk açıcı olduğunun nişanesi. tenkitleri kuvvetlendiren alt okumaların ve iktibasların yanı sıra, müktesebatının özgünlüğü ve genişliği de kitap kurtlarını heyecanlandıracak derecede etkili. site içerisinde pek göze çarpmayan bir yazar görünümünde olsa da hakikatte okudukları üzerine etraflıca düşünen nadir kalemlerden biri olduğu kanaatindeyim. değerli tahlilleri için şahsım ve okurlar adına kendisine teşekkür ediyorum.

    Cevapla

Bir cevap yazın Cancel reply

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Önceki Yazı

Kâbil’in Sesi

Sonraki Yazı

Siz Hangi Bölümü Açardınız?

İlgili Yazılar

  • Zihniyet ve Din

    EdebiFikir
    Künye: Zihniyet ve Din -İslâm,...
  • Edebiyatın İyileştirici Gücü

    EdebiFikir
    Künye: Edebiyatın İyileştirici...
  • Yapıştırma Bıyık

    EdebiFikir
    Künye: Salah Birsel, Yapıştırma...
  • Taşları Yemek Yasak

    EdebiFikir
    Künye: Taşları Yemek Yasak, İsmet...
Facebook
Twitter
YouTube
Instagram

Son Yorumlar

  • Kahraman Öldüğünde için hasna para
  • Kahraman Öldüğünde için H. G.
  • Mezar Saati için A.
  • Örümcek Adamın Bundan Haberi Var mı? için Padavra
  • Kısa Bir Anın Fotoğrafı Yahut Modern Babil Efsanesi için can
  • Eski Bir Dosttan Gelen Mektup için A.b
  • Eski Bir Dosttan Gelen Mektup için #TTB
  • Tarhana İçen Çocukların Sosyolojisi VII için Tahir Tarık
  • Kısa Bir Anın Fotoğrafı Yahut Modern Babil Efsanesi için KöstekliSaatKösteği
  • ben bugün düşüyorum için Derya

Yazarlar

  1. Abdullah Karaca
  2. Adem Suvağcı
  3. Bahadır Dadak
  4. Bilal Can
  5. Celal Kuru
  6. Cüneyt Dal
  7. Davut Bayraklı
  8. Feyyaz Kandemir
  9. İbrahim Halil Aslan
  10. İbrahim Orhun Kaplan
  11. Mehmet Emir
  12. Mehmet Erikli
  13. Mehmet Raşit Küçükkürtül
  14. Mücahit Emin Türk
  15. Muhammed Furkan Kâhya
  16. Muhammet Emin Oyar
  17. Ömer Ertürk
  18. Ömer Can Coşkun
  19. Şadiye Sare Kaplan
  20. Sizden Gelenler
  21. Süleyman Mete
  22. Sulhi Ceylan

Son Eklenenler

  • Distopyadan Ütopyaya

    Cüneyt Dal
    01.07.2022

  • Kahraman Öldüğünde

    Sizden Gelenler
    30.06.2022

  • Zihniyet ve Din

    EdebiFikir
    29.06.2022

  • Eski Bir Dosttan Gelen Mektup

    Tahir Tarık Balıkçı
    28.06.2022

  • Kısa Bir Anın Fotoğrafı Yahut Modern Babil Efsanesi

    Mehmet Erikli
    27.06.2022

Kategoriler

  • 2050
  • 2119
  • Buz Gibi Ofsayt!
  • Cemil Meriç
  • Darbe Gecesi Ne Yaptınız?
  • Deneme
  • Dergi
  • Devrim
  • Dosyalar
  • Edebifikir Haber Ajansı
  • Fikir
  • Genel
  • Günlük
  • Haber
  • Hatıra Saklama Ofisi
  • Haykırış
  • Hikâye
  • Hikmet
  • İsmet Özel
  • Karikatür
  • Kitap
  • Kitap Pusulası
  • Mektup
  • Mısra Güzeli
  • Nümayiş
  • Orada Neler Oluyor?
  • Poetika
  • Portre
  • Sâdî Şirâzî
  • Sezai Karakoç
  • Şiir
  • Sinema
  • Sokağın Nabzı
  • Sorgulama
  • Söyleşi
  • Sözlük
  • Vasiyetim
  • Video
  • Yenilgi

Sayfalar

  • Ana Sayfa
  • Derin Yapılanma
  • Dosyalar
  • İletişim
  • Racon
  • Sen de Yaz

Seçmeler

  • Çölde Yön Arayan Gemi

    By İbrahim Halil Aslan
      Geçen gün, oldukça popüler...
  • Anasayfa
  • İletişim
Copyright 2017 - Tüm hakları Edebifikir.com'a aittir...