Yazılar:
  • Edebifikir Radyo
  • Hitler’in Sahte Günlükleri
  • Tarhana İçen Çocukların Sosyolojisi III
  • Sezai Karakoç'un Hatıraları - 2
  • Edebifikir Kitap Pusulası: Hatırat
  • Revü Gülütü
EdebiFikir logo
eylem bir kız ismi değildir!
  • Anasayfa
  • Racon
  • Sen de Yaz
  • Derin Yapılanma
  • İletişim
  • Kategoriler
    • Buz Gibi Ofsayt!
    • Deneme
    • Dergi
    • Edebifikir Haber Ajansı
    • Fikir
    • Günlük
    • Haber
    • Hatıra Saklama Ofisi
    • Haykırış
    • Hikâye
    • Hikmet
    • Karikatür
    • Mektup
    • Mısra Güzeli
    • Kitap
    • Nümayiş
    • Poetika
    • Portre
    • Söyleşi
    • Şiir
    • Sinema
    • Sorgulama
    • Video
  • Dosyalar
    • Cemil Meriç
    • İsmet Özel
    • Kitap Pusulası
    • Sezai Karakoç
    • Vasiyetim
    • Darbe Gecesi Ne Yaptınız?
    • Sözlük
    • 2119
    • 2050
  • Anasayfa
  • Racon
  • Sen de Yaz
  • Derin Yapılanma
  • İletişim
  • Kategoriler
    • Buz Gibi Ofsayt!
    • Deneme
    • Dergi
    • Edebifikir Haber Ajansı
    • Fikir
    • Günlük
    • Haber
    • Hatıra Saklama Ofisi
    • Haykırış
    • Hikâye
    • Hikmet
    • Karikatür
    • Mektup
    • Mısra Güzeli
    • Kitap
    • Nümayiş
    • Poetika
    • Portre
    • Söyleşi
    • Şiir
    • Sinema
    • Sorgulama
    • Video
  • Dosyalar
    • Cemil Meriç
    • İsmet Özel
    • Kitap Pusulası
    • Sezai Karakoç
    • Vasiyetim
    • Darbe Gecesi Ne Yaptınız?
    • Sözlük
    • 2119
    • 2050

Merhaba Hüdhüd

Arif Akbaş  |  02/05/2016  |  Kategori : Kitap   |  Okunma:3.293

1
pr_01_2553

Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî ve Şeyh Galip gibi mutasavvıfların eserlerini okurken bu zatların kitaplarında bazen ünlü İran bilgesi, şair ve filozofu Ferîdüddin Attâr’a yapılan göndermelere rastlıyor idim. Yıllar önce dedemin küçük kütüphanesindeki Beydeba’nın Kelile ve Dimne‘sinin yanında Mantıku’t-Tayr‘ını görünce kitabı alıp şöyle bir baktığımı da daha dün gibi hatırlıyorum. Sonradan fark etmiştim ki rahmetli dedem fabl türünün hikmet-amiz tarzının en meşhur eserlerini bir araya toplamıştı.

Yaşlı kütüphanenin bu rafında neler yoktu ki; Mesnevi’nin Farsça özel bir baskısı, Mahabbarata ve Ramayana, Binbir Gece Masalları, Ezop Masalları, La Fontaine’ın Osmanlıca kısa fablları, Şeyhi’nin Harnamesi, Muhammed Bakir’in Kedi ve Fare’si, Sadi’nin Gülistan ve Bostan’ı, Gülşennâme, Şemsettin Sivasî’nin Deh-Murg’u, Ali Şîr Nevaî’nin Lisânu’t Tayr’ı.. Hatta efendi babamız Ahmet Mithat’ın Kıssadan Hisse’sinin ilk baskısı bile vardı. Dedem uzun kış gecelerinde mum ışığında gözlüklerini takarak bu hikâyelerden bazılarını bize okurdu. İnternetin olmadığı zamanlarda bu hikmetli hikâyeleri dinleyerek büyümüştüm.

Geçen gün kitapçıları dolaşırken eski günlerden kalma böyle bir tadı taşıyan bir eserle karşılaştım. Mehmet Çelik’in çevirdiği “Merhaba Hüdhüd” Ferîdüddin Attâr’ın hikmetli hikâye anlatıcılığı bağlamında yazdığı önemli bir nazım. Bundan tam bin küsur yıl önce yaşamış olan Attâr, kadim Şark’ın mazmun-remiz ve alegorik üslubunu tasavvufla uzlaştırarak parçadan bütüne varan bir hikmet anlayışını geliştirmişti. Yukarıda da bahsettiğim gibi Mantıku’t-Tayr’ın Türkçe’de birçok çevirisini görmeme rağmen ki bu kitapta sadece kuşlarla ilgili bölümleri nazmen tercüme edilmiş olmasıyla ayrı bir özelliği vardı. Mütercimin kitaptaki şiirleri, Gölpınarlı tarzı değilde, şiir gibi çevirmiş olmasıyla da bir hayli beğenimi kazandığını söyleyebilirim.

Mitolojik bir kuş: Simurg

Si; Farsça’da “otuz” manasına gelen bir sözcük. Murg, ise “kuş” demekmiş. Simurg “otuz kuş” anlamına gelen farsça bir (terkip) tamlamadır. M. Çelik’in ifadesiyle söylersek; “Mantıku’t-Tayr otuz kuşun hakikat yolculuğunda birliğe varmalarının hikâyesidir. Şarkın mecâzi hakikatinin yolu efsanelerden geçer. Attâr’ın kuşlarının kanatları hakikatin can yakan ateşine dayandı mı bilmem, fakat hakikat kimyası can feda etmeyi ister. Efsane-i Mecnun-ı Leyli’den usanmış bir çağın, aşkımıza majör depresyon diyen psikiyatristleri arasından uzayarak gerçeğe ulaşabilecek miyiz?”(s.7) Zannetmiyorum, bu çağda aşk doğru anlaşılabilsin ki Simrug gibi bir kılavuzumuz olmadan. Eski kayıtlarda Simurg’un ölümsüz olduğu ve Bilgi Ağacı’nda bir yuvası olduğundan bahsedilmiştir. Firdevsi’nin meşhur eseri Şahnâme’de (Şahların Kitabı) Simurg en tanınmış halini almıştır. Ve bu haliyle divan şiirinin en bilinen mitolojik kuşu yine Simurg’tur.

Attar’ın kitapta anlattığı tüm kuşlar duydukları bir efsanenin peşinde Simurg’u yani bilgiyi aramaya çıkarlar. Hani onu aramakla bulamazsın ama bulanlar arayanlardır derler ya. Önemli olan niyet ve bir menzile girmektir. Kuşları engelleyen şey felsefe değildir. “Her birinin ayrı bir mazereti vardır. Bunlar kuş mu? Kuş değiller elbet. Her biri bir insan tiplemesi. Gerçeğe giden yolda önlerinde engelleri var, heyecanları var. Sığındıkları mazeretleri. Bütün bunlara rağmen geri durmazlar gerçeği aramaktan.”(s.8) Tüm bu arayış içindeki kuşlara karşı koymaya çalışan bir bilge olarak karşımıza çıkıyor Hüdhüd. Ten kafesinde duran ruhumuzda aslında bir kuştur. Asıl vatanını özleyen ve her daim bir vuslat içinde bulunan. Ayrılığın ve bitmeyen bir aşk hikâyesinin timsalidir Hüdhüd.

Hüdhüd ile diğer kuşların arkadaşlığı

Attâr’ın kitaptaki sembolik diline değinecek olursak, Simurg kuşlar padişahının bizzat kendisidir. Bülbül ise hakikatin sözcüsü olmaya çalışan zavallı bir biçâre. Papağan, güzel elbiselerin ve ziynetlerinin arasında kendisini beğenmiş, simge ve imge dünyasında boğulmuş insandır. Tavus kendisine hayranlığı anlatırken, ördek yani ibadetin gayesini anlamamış zâhirperesti simgeler. Kekliğin özrü ise tane tutkusudur. Yani tuzaklar. Baykuş her daim riyazete çekilip elini eteğini dünyadan çekerken, serçe kuşu bir kere kapılmıştır aşağılık kompleksine. Tüm bu daha sayamadığım kuşlar Hüdhüd’e Simurg’u ararken yol arkadaşlığı ederler.

Hikâye bu elbet her başlangıcın bir sonu da olacak. Kuşlar maceralarla dolu yedi vadiden geçtikten sonra imanı aşkına yenilmiş nice insanlarla karşılaştılar. Çölleri aştılar, fırtınaları geçirdiler ve birçok badireler atlattılar. “Birçok kuş yolda kaldı, bir kısmı geri kaldı, bir kısmı vazgeçti. Yalnızca otuz kuş tamamladı bu hakikat yolculuğunu. Simurg’u arayanlar anladılar ki otuza bölünmüş haliyle karşılarında duruyor. Simurg, aslında otuz kuşun toplamından başka bir şey değil.”(s.13) Hikâye kısaca böyle bitiyordu. Âcizane kitabı bitirince anladığım; hakikate varmak için böylesine zor bir yolculuğa katlanmak gerekiyor. İnsanın kendisinden çok, önemli olan bir yola girmemiz ve bu yolda bize öğretilenler. İnsan hani Mesnevi’deki ney temsilinde olduğu gibi koparıldığı âleme geri dönmek istiyor. Damla deryaya kavuşmak istiyor. Tıpkı binlerce yıldır Simurg’u arayan bizler gibi. Attar’ın ifadesiyle söylersek; Hak yolunda bir kuş olursan eksiksiz ve tamam. Sen kalmazsın, Hak’tır kalan vesselam…

Mantıku’t-Tayr’ın girizgâh bölümünden;

Merhaba, ey yolu aydınlatan hüdhüd
Hakikat yolculuğunda vadi dolaşan hüdhüd

Senin temaşan hoştur sabah yeliyle
Konuşman hoştur Süleyman’la kuş diliyle

Vakıf olup da geldin sırrına Süleyman’ın
Sahip olup da geldin tacına sen sultanın

 

Beyaz Arif Akbaş

 

 

 

Tweet

1 Yorum

  1. Ahmet Kemal Yıldız 31.05.2016 01:13:52

    Esselamun aleykum ve rahmetullah… İşbu kitabın şerh edilmesini de acizane isteriz. Çünkü sırf tercümeyle anlayamadığımız beyitler var. Her mısra başlı başına şerhe muhtaç. Anlaşılsa da, anlaşılmasa da bu mühim eserin şerhi yapılmalıdır ki gençler olarak idrak edebilelim, istidadımız ölçüsünde…

    Cevapla

Bir cevap yazın Cancel reply

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Önceki Yazı

Yedi İklim Dergisinin Mayıs Sayısı Çıktı

Sonraki Yazı

Miras Törpüleme Ustaları

İlgili Yazılar

  • 1

    Konuşan Tarih 4

    Davut Bayraklı
    Yazarımız Davut Bayraklı'nın yeni...
  • 1

    Küreselleştikçe Batılılaşan Dünya

    EdebiFikir
    Künye: Küreselleştikçe...
  • Rahime’nin Yüz Görümlüğüne Ağıt

    EdebiFikir
    Bahadır Dadak’ın “Rahime’nin...
  • 4

    Kitap ile E-kitap Arasındaki Farklar

    EdebiFikir
    1. Kitabın bir bedeni vardır ve bu...
Facebook
Twitter
YouTube
Instagram

Edebifikir Radyo

Son Yorumlar

  • Sezai Karakoç’un Hatıraları – 2 için Mahmut
  • Hitler’in Sahte Günlükleri için İlker Orbaylı
  • Bana Verilen Armağan için dönem bitiyor ve ben
  • Şimdi ya Sonra Belki de Dün için Ketebet
  • En Sevdiğimiz Kitap İsimleri için Ambrosia
  • Sırrı Fâş Eylemek için Nagehan
  • Revü Gülütü için Nesnâs
  • Revü Gülütü için Yarı donuk hevesimi ellerine veriyorum
  • Tarhana İçen Çocukların Sosyolojisi II için Kardeş
  • Sırrı Fâş Eylemek için Meclis-i Mebusan

Çok Okunanlar

  • Ayrılık Sevdaya Dahil
  • Doğruluk ve Gerçeklik
  • Türkçe Sözlükleri
  • Poetika Kelimesinin Tanımı ve Mahiyeti
  • Niçin Sevdiniz?
  • Suyum Unum Buğdayım
  • Ölüm Risalesi
  • “İyi de çocuk pencereden de düşebilir!”
  • Herkese Selam Sana Hasret
  • Genç Werther’in Acıları

Yazarlar

  1. Abdullah Karaca
  2. Adem Suvağcı
  3. Bahadır Dadak
  4. Bilal Can
  5. Celal Kuru
  6. Cüneyt Dal
  7. Davut Bayraklı
  8. Feyyaz Kandemir
  9. İbrahim Halil Aslan
  10. Mehmet Erikli
  11. Mehmet Raşit Küçükkürtül
  12. Mücahit Emin Türk
  13. Muhammed Furkan Kâhya
  14. Muhammet Emin Oyar
  15. Ömer Ertürk
  16. Ömer Can Coşkun
  17. Sizden Gelenler
  18. Süleyman Mete
  19. Sulhi Ceylan

Son Eklenenler

  • Edebifikir Radyo

    EdebiFikir
    21.01.2021

  • Hitler’in Sahte Günlükleri

    Davut Bayraklı
    21.01.2021

  • Tarhana İçen Çocukların Sosyolojisi III

    Bilal Can
    20.01.2021

  • Sezai Karakoç’un Hatıraları – 2

    Sizden Gelenler
    19.01.2021

  • Edebifikir Kitap Pusulası: Hatırat

    Abdurrahman Mıhçıoğlu
    18.01.2021

Çok Okunanlar

  • Ayrılık Sevdaya Dahil
  • Doğruluk ve Gerçeklik
  • Türkçe Sözlükleri
  • Racon
  • Sen de Yaz
  • Derin Yapılanma
  • Poetika Kelimesinin Tanımı ve Mahiyeti
  • Niçin Sevdiniz?
  • İletişim
  • Suyum Unum Buğdayım

Kategoriler

  • 2050
  • 2119
  • Buz Gibi Ofsayt!
  • Cemil Meriç
  • Darbe Gecesi Ne Yaptınız?
  • Deneme
  • Dergi
  • Dosyalar
  • Edebifikir Haber Ajansı
  • Fikir
  • Günlük
  • Haber
  • Hatıra Saklama Ofisi
  • Haykırış
  • Hikâye
  • Hikmet
  • İsmet Özel
  • Karikatür
  • Kitap
  • Kitap Pusulası
  • Mektup
  • Mısra Güzeli
  • Nümayiş
  • Orada Neler Oluyor?
  • Poetika
  • Portre
  • Sezai Karakoç
  • Şiir
  • Sinema
  • Sorgulama
  • Söyleşi
  • Sözlük
  • Vasiyetim
  • Video

Sayfalar

  • Ana Sayfa
  • Derin Yapılanma
  • Dosyalar
  • İletişim
  • Racon
  • Sen de Yaz

Seçmeler

  • 4

    İnsanın Derdini İnsan Alır

    By Sulhi Ceylan
    12.09.2017 Salı Gecesi Kadıköy’de...
  • Anasayfa
  • İletişim
Copyright 2017 - Tüm hakları Edebifikir.com'a aittir...