Yazılar:
  • Demli Demlik
  • Edebiyat ve Utanç
  • Yeni Kitaplar, Yeni Ufuklar...
  • Mutlu Olma Sakın
  • Reel Politiğin Kâhini: Carl Schmitt
  • Tarih Nedir?
EdebiFikir logo
eylem bir kız ismi değildir!
  • Anasayfa
  • Racon
  • Sen de Yaz
  • Derin Yapılanma
  • İletişim
  • Kategoriler
    • Buz Gibi Ofsayt!
    • Deneme
    • Dergi
    • Edebifikir Haber Ajansı
    • Fikir
    • Günlük
    • Haber
    • Hatıra Saklama Ofisi
    • Haykırış
    • Hikâye
    • Hikmet
    • Karikatür
    • Mektup
    • Mısra Güzeli
    • Kitap
    • Nümayiş
    • Poetika
    • Portre
    • Söyleşi
    • Şiir
    • Sinema
    • Sorgulama
    • Video
  • Dosyalar
    • Cemil Meriç
    • İsmet Özel
    • Kitap Pusulası
    • Sezai Karakoç
    • Vasiyetim
    • Darbe Gecesi Ne Yaptınız?
    • Sözlük
    • 2119
    • 2050
    • Devrim
    • Yenilgi
  • Anasayfa
  • Racon
  • Sen de Yaz
  • Derin Yapılanma
  • İletişim
  • Kategoriler
    • Buz Gibi Ofsayt!
    • Deneme
    • Dergi
    • Edebifikir Haber Ajansı
    • Fikir
    • Günlük
    • Haber
    • Hatıra Saklama Ofisi
    • Haykırış
    • Hikâye
    • Hikmet
    • Karikatür
    • Mektup
    • Mısra Güzeli
    • Kitap
    • Nümayiş
    • Poetika
    • Portre
    • Söyleşi
    • Şiir
    • Sinema
    • Sorgulama
    • Video
  • Dosyalar
    • Cemil Meriç
    • İsmet Özel
    • Kitap Pusulası
    • Sezai Karakoç
    • Vasiyetim
    • Darbe Gecesi Ne Yaptınız?
    • Sözlük
    • 2119
    • 2050
    • Devrim
    • Yenilgi

Medfun Şiirler 1: Bilmez

Ali Söyler  |  02/11/2020  |  Kategori : Poetika   |  Okunma:1.554

2

Bu ab u tâb kandan, meyhaneler de bilmez
Sahbâda neş’e kimden, mestâneler de bilmez

Çeşm-i medide-hâbe âyineler de hayrân
Mahiyyet-i cemâlin cânâneler de bilmez

Akil kitab-ı aklı hall eylemekde gafil
Keyfiyyet-i cünûnı divâneler de bilmez

Derkinde bezm-i dehrün erbâb-ı bezm hayrân
Bu gerdişün (dönüş) medârın, peymâneler de bilmez

Bir şem dür cihâna sermaye-bahş-ı sùziş
Amma bu sûzun aslın, pervâneler de bilmez

Ser-tize-i talebden diller harâb-ı kâviş
Bir genc (hazine) var nühüfte (gizli), vîrâneler de bilmez

Erbâb-ı bezm Nâbî geh mest gâh mahmûr
Bu derd-i ser nedendür humhâneler de bilmez

Merhum Nabi’nin bu nadide gazeli İslam şiiri ve hususen Divan Edebiyatı içinde “sekr estetiği” diyebileceğimiz bir yerde durur. (Burada bu isimde kitaplar yazılsa da ne Divan Edebiyatının ne de bağlı bulunduğu İslam şiirinin estetik anlayışı üzerine gerçek bir çalışma yapılmadığını belirtmek lâzım).

Sekr hali tasavvufta sufinin varlık duygusundan tamamen sıyrılıp şuursuz bir şekilde mutlak varlığın (Allah Teâlâ) çekiminde bulunduğu haldir (fenafillah). Bu haldeki sufi idrakten ve ihtiyardan yoksun olduğu için söylediği sözden ve yaptığı hareketten mesul değildir. Şathiyat dediğimiz akaide muhalif sözler bu hal içinde ortaya çıkar ve bunlara itibar edilmez.

Büyük İslam şairleri bu hali yaşamasalar bile tasvir etme konusunda büyük eserler ortaya koymuşlardır. Divan Edebiyatı’nın en meşhur sekr şiiri Fuzuli’nin şu gazelidir:

“Ben beni bilmem neyim dünyâ nedir ‘ukbâ nedir
Söyleyen kim söyleden kim ‘aşk nedir sevdâ nedir

Mey nedir sâkî nedir Mecnûn nedir Leylâ nedir
Kimse idrâk eylemez bu ‘âlem-i eşyâ nedir

Gül dırahtında kuru feryâd ile kâm isteyen
Ölmeden dostun yoluna tuttuğun da’vâ nedir

Arayup gezmekdedir pervâne ‘aşkın âteşi
Dosta cân vermek murâdı bilmez istiğnâ nedir

Takınup zencîr-i ‘aşkı dîvâne oldunsa eğer
Halkı ta’cîz eyleyüp senden sana şekvâ nedir

Vâkıf oldunsa eğer “kâlû belâ” esrarına
Maksûdun ancak rızâdır cennet-i a’lâ nedir

Şems gibi izhâr olur her kimde var envâr-ı ‘aşk
Âşikâre yanmalı ‘âşıklara ihfâ nedir

‘Aşk bazârına fuzûlî kimse basmasın ayak
Şem’î yanmak rıf’atin oddan sana pervâ nedir”

Merhum Nâbi’nin yukarıda verdiğimiz gazelinin de muvaffakiyet bakımından Fuzûlî’ninkinden aşağı kalır yanı yoktur. İki şiir arasındaki fark Nâbi’nin tasvirci bir üslubu Fuzûlî ‘nin ise tecrübi bir üslubu benimsemesidir.

Bu arada Hayâlî Beg’in;

“Cihân-ârâ cihân îçindedir ârâyı bilmezler
O mâhîler ki deryâ içredir deryâyı bilmezler”

maktalı gazeli ehl-i sekrden değil ehl-i gafletin halinden bahsetmesiyle sekr estetiği içinde ilginç bir yerde durur. Şair, Allah’tan (c.c.) habersiz insanları, sudan habersiz balıklara benzetmiş, Allah’ın mevcudiyetinin idrak sahipleri için her yerde kendini gösterdiğini belirtmiştir. Gafillerle Allah aşkından iradelerini kaybedenlerin birbirlerine benzemeleri ise manidardır. Nitekim şair şiirin devamında aşıklar için;

“Şafak-gûn kan içinde dâğını seyretse âşıklar
Güneşte zerre görmezler felekte âyı bilmezler”

diyerek sekr haline gönderme yapmıştır.

Nâbi’nin şiirine gelirsek şairin tekke ve tasavvuf mevzularını klasik olarak meyhane, mestane, şarap, şem, pervane gibi remizlerle ele aldığını görürüz.

Çeşm-i medide-hâbe âyineler de hayrân
Mahiyyet-i cemâlin cânâneler de bilmez

beytinde İslam akaid ve tasavvufunda insanın cennette cemalini seyrettiği an dâhil olmak üzere hiçbir zaman Allah Teâlâ’yı tam manasıyla idrak ve gözleriyle ihata edemeyeceği hakikatine gönderme yapılmıştır. Âşıkların kendilerini kaybetmeleri için sevgiliden gelen bir mendilin yetmesi gibi sufi de küçük bir tecelliyle kendinden geçer.

“Akil kitab-ı aklı hall eylemekde gafil
Keyfiyyet-i cünûnı divâneler de bilmez”

beyti sahih mütefekkirimiz Necip Fazıl’ın şu şiirini hatırlatır:

“Anlamak yok çocuğum, anlar gibi olmak var;
Akıl için son tavır, saçlarını yolmak var..”

Nâbi de gerçek aklın, aklı terk etmek olduğunu söylemektedir. Çünkü aşk akıl işi değil sadakat işidir. Hazreti Ebubekir’i (r.a.) ilk sıraya geçiren aklı değil sadakatidir. Divan şiirinin aşk mevzusundaki kıblesi elbette Fars şiiridir. Bu unsurlar kemaliyle oradan alınmıştır. Cenab-ı Mevlana’nın “Aşkın gönlüme dolalı beri, senin aşkından başka neyim varsa hep yandı. / Aklı, dersi, kitabı hep rafa koydum.” ve “Ey akıl git! Burada hiçbir akıllı yok / Bir kıl bile olsan burada sığacak yer yok sana / Artık gün doğdu gün / Parlayan her ışık, güneş ışığında berbat olmaya mahkûm” mısraları Nâbi’nin dizeleriyle beraber kulağımızda çınlar.

Şairin;

“Ser-tize-i talebden diller harâb-ı kâviş
Bir genc (hazine) var nühüfte (gizli), vîrâneler de bilmez”

şahane beyti ise Erzulumlu İbrahim Hakkı hazretlerinin;

“Harabat ehlini hor görme zakir,
Defineye malik viraneler var…”

beytinin ilk hali gibidir. Sadece Nâbi bu hazineden viranelerin bile haberi olmadığını belirtmiştir ki bu Şeyh Gâlib’in “Hoşça bak zatına kim zübde-i âlemsin sen” ile başlayan beytinin de farklı bir varyasyonudur aslında.

Şiirin;

“Erbâb-ı bezm Nâbî geh mest gâh mahmûr
Bu derd-i ser nedendür, humhâneler de bilmez”

makta beyti tasavvuftaki telvin ehlinin halinden bahsetmektedir. Telvin ehli bir manada ve halde sabit kalamayan sürekli eşyanın ve vukuatın rengine boyanan sufilerin makamıdır.

Ali Söyler

Tweet

2 Yorum

  1. Stoacıların ve epikürik felsefecilerin intiharcısı 26.11.2020 23:30:20

    Bunları sekr halinde yazdıklarını nerden biliyoruz? 🤔

    Cevapla
  2. meftun şiir 09.11.2020 17:50:22

    Herhalde bu bir yazı dizisi olacak? Eğer öyleyse devamını sabırsızlıkla bekliyorum.

    Cevapla

Bir cevap yazın Cancel reply

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Önceki Yazı

Güzün Boz Bulanık Saçlarını Taramak

Sonraki Yazı

Sorgulama Dosyası: Bir Sabah Uyandığınızda

İlgili Yazılar

  • 1

    Medfun Şiirler 7: Elveda

    Ali Söyler
    Fehîm-i Kadîm 17. yüzyılın İzzet...
  • Medfun Şiirler 6: Berg-i Hazân

    Ali Söyler
    Gelibolulu Mustafa Âli, Taşlıcalı...
  • Medfun Şiirler 5: Cünbiş-i Aheste

    Ali Söyler
    Mihr parmak ile ol mahın cemalin...
  • 1

    Medfun Şiirler 4: Medeng-i İrade

    Ali Söyler
    (Keçecizâde İzzet...
Facebook
Twitter
YouTube
Instagram

Edebifikir Radyo

Son Yorumlar

  • Demli Demlik için İnsan olmaya çalışıyorum
  • Demli Demlik için Pars
  • Sermest Gezegeni Radyo Programı için EdebiFikir
  • Sermest Gezegeni Radyo Programı için Nagehan
  • yekinen için furkan
  • Hayat Denen Soru İşareti için bu fotoğraflar
  • Bu Yazı Sadece Öğretmenler İçin Yazılmadı! için canevinden
  • Yenilgi Yenilgi Büyüyen Yıllar Vardır için Reel okur
  • Yenilgi Yenilgi Büyüyen Yıllar Vardır için Obsidyen
  • Gölgeler Âlemi ve Yenilgi için Periferi

Çok Okunanlar

  • Ayrılık Sevdaya Dahil
  • Doğruluk ve Gerçeklik
  • Türkçe Sözlükleri
  • Poetika Kelimesinin Tanımı ve Mahiyeti
  • Niçin Sevdiniz?
  • Suyum Unum Buğdayım
  • Ölüm Risalesi
  • “İyi de çocuk pencereden de düşebilir!”
  • Herkese Selam Sana Hasret
  • Genç Werther’in Acıları

Yazarlar

  1. Abdullah Karaca
  2. Adem Suvağcı
  3. Bahadır Dadak
  4. Bilal Can
  5. Celal Kuru
  6. Cüneyt Dal
  7. Davut Bayraklı
  8. Feyyaz Kandemir
  9. İbrahim Halil Aslan
  10. Mehmet Erikli
  11. Mehmet Raşit Küçükkürtül
  12. Mücahit Emin Türk
  13. Muhammed Furkan Kâhya
  14. Muhammet Emin Oyar
  15. Ömer Ertürk
  16. Ömer Can Coşkun
  17. Sizden Gelenler
  18. Süleyman Mete
  19. Sulhi Ceylan

Son Eklenenler

  • Demli Demlik

    Davut Bayraklı
    07.03.2021

  • Edebiyat ve Utanç

    EdebiFikir
    06.03.2021

  • Yeni Kitaplar, Yeni Ufuklar…

    Cüneyt Dal
    05.03.2021

  • Mutlu Olma Sakın

    Sulhi Ceylan
    04.03.2021

  • Reel Politiğin Kâhini: Carl Schmitt

    Muhammed Furkan Kâhya
    03.03.2021

Çok Okunanlar

  • Ayrılık Sevdaya Dahil
  • Doğruluk ve Gerçeklik
  • Türkçe Sözlükleri
  • Racon
  • Sen de Yaz
  • Poetika Kelimesinin Tanımı ve Mahiyeti
  • Derin Yapılanma
  • Niçin Sevdiniz?
  • Suyum Unum Buğdayım
  • Ölüm Risalesi

Kategoriler

  • 2050
  • 2119
  • Buz Gibi Ofsayt!
  • Cemil Meriç
  • Darbe Gecesi Ne Yaptınız?
  • Deneme
  • Dergi
  • Devrim
  • Dosyalar
  • Edebifikir Haber Ajansı
  • Fikir
  • Günlük
  • Haber
  • Hatıra Saklama Ofisi
  • Haykırış
  • Hikâye
  • Hikmet
  • İsmet Özel
  • Karikatür
  • Kitap
  • Kitap Pusulası
  • Mektup
  • Mısra Güzeli
  • Nümayiş
  • Orada Neler Oluyor?
  • Poetika
  • Portre
  • Sezai Karakoç
  • Şiir
  • Sinema
  • Sorgulama
  • Söyleşi
  • Sözlük
  • Vasiyetim
  • Video
  • Yenilgi

Sayfalar

  • Ana Sayfa
  • Derin Yapılanma
  • Dosyalar
  • İletişim
  • Racon
  • Sen de Yaz

Seçmeler

  • 4

    Niçin Kaçıyorsun? I

    By Feyza Yapıcı
    Feyza Yapıcı, sokağın köşesinden...
  • Anasayfa
  • İletişim
Copyright 2017 - Tüm hakları Edebifikir.com'a aittir...