Yazılar:
  • Yenilgi Yenilgi Büyüyen Yıllar Vardır
  • Yenileyen Yenilgi
  • Gölgeler Âlemi ve Yenilgi
  • "Başkalarının Talihsizlikleri Baldan Tatlıdır"
  • Müsâbaka
  • Yenmek(!) = Yenilmek(?)
EdebiFikir logo
eylem bir kız ismi değildir!
  • Anasayfa
  • Racon
  • Sen de Yaz
  • Derin Yapılanma
  • İletişim
  • Kategoriler
    • Buz Gibi Ofsayt!
    • Deneme
    • Dergi
    • Edebifikir Haber Ajansı
    • Fikir
    • Günlük
    • Haber
    • Hatıra Saklama Ofisi
    • Haykırış
    • Hikâye
    • Hikmet
    • Karikatür
    • Mektup
    • Mısra Güzeli
    • Kitap
    • Nümayiş
    • Poetika
    • Portre
    • Söyleşi
    • Şiir
    • Sinema
    • Sorgulama
    • Video
  • Dosyalar
    • Cemil Meriç
    • İsmet Özel
    • Kitap Pusulası
    • Sezai Karakoç
    • Vasiyetim
    • Darbe Gecesi Ne Yaptınız?
    • Sözlük
    • 2119
    • 2050
    • Devrim
    • Yenilgi
  • Anasayfa
  • Racon
  • Sen de Yaz
  • Derin Yapılanma
  • İletişim
  • Kategoriler
    • Buz Gibi Ofsayt!
    • Deneme
    • Dergi
    • Edebifikir Haber Ajansı
    • Fikir
    • Günlük
    • Haber
    • Hatıra Saklama Ofisi
    • Haykırış
    • Hikâye
    • Hikmet
    • Karikatür
    • Mektup
    • Mısra Güzeli
    • Kitap
    • Nümayiş
    • Poetika
    • Portre
    • Söyleşi
    • Şiir
    • Sinema
    • Sorgulama
    • Video
  • Dosyalar
    • Cemil Meriç
    • İsmet Özel
    • Kitap Pusulası
    • Sezai Karakoç
    • Vasiyetim
    • Darbe Gecesi Ne Yaptınız?
    • Sözlük
    • 2119
    • 2050
    • Devrim
    • Yenilgi

Şiirin anlatılmayan miir’i

Sedat Umran  |  29/10/2018  |  Kategori : Poetika   |  Okunma:1.209

1

1) Şiir avcumuza aldığımızda bir sabun köpüğünün o ince cidarında dünyanın düşsel görünümünü seyrettiğimiz şeydir, o dünya bir an sonra silinip gitsin de gözümüze, gönlümüze sergilediği renklerle bizi bir süre avutur.

2) Nasıl ki gök kuşağının renklerinde bir tanesini çıkardığımızda ondan eser kalmazsa, gerçek bir şiirden de değil bir sözcük bir virgül, bir nokta,  bir soru işareti bile çıkarılıp atılmaz, ya da ona dıştan eklenmez. Gerçek şiir buna göre bir matematik, ya da kimya formülünün değiştirilmez kesinliğini taşır.

3) Şiir yaratış sürecinin içinde değişen, her ân akıp giden hayatı bir ânın içinde durdurup dondurma girişimidir. Onun katılığı varlığının vazgeçilmez yanıdır, aksi halde havada görünmeyen bir cinin duyulmasın sesi olur. Şiirde bu gövdeye ihtiyacı vardır, bu onun plâstik yanıdır. Klopstock’da eksik olan bu tablomsu yandır, onda özne estetik bir değiştirmeye uğrayarak tablolaşmamıştır. Goethe’nin belirttiği üzere Klopstock Alman şiirinde bir merhaledir, ama orada kalınmamalıdır. Buna göre şiirin malzemesi beş duyu diyoruz, çünkü zihni de ona dâhil ediyoruz. Bu tablolaştırma olayı bizde bölük-pörçük Abdülhak Hâmid ile başlamıştır, şiirin hayta gelmesi Sahra ile başlar, ama o yer yer güzel kısımlarına rağmen,  zayıf bir eserdir, Makber’in bazı yerlerde bu tablolar mücevherler gibi ışıldar. Şiirde tablolaşma özelden nesnel olana geçiştir, şâir kendi Ben’ini dolaylı yoldan, dünyayı plazmasından yansıtarak, hayal gücünün facetlerinde renklendirerek şiirde düş dünyasını gerçekleştirir

4) Şiiri yapan iki öğe var:  Şiddetli tutku (yaratmak tutkusu) ve yetenek, yani şiir yazmaya elverişli olan bir şâir mizacı. Tutku yeteneğin gerisinden gelmesidir, yoksa şiirin oluşumunu engelleyen bir bilinçli müdahale ile onun doğal doğuşunu engellemiş oluruz.

5) Şiiri en iyi anlatan biri de Arthur Schopenhauer olmuştur. Onun Kant’ı eleştiren bölümünde şiirin akan zaman çağlayanın meydana getirdiği o renkli gökkuşağı olduğu belirtilmişi. Akan zamanda mucizesini ortaya koyan bir gökkuşağı, o renkli kavsi kuzâh. Bir barok şâiri gökkuşağı adlı şiirinde Tanrının varlığına nasıl inandığına, onu seyrederken böyle bir düşünceye yöneldiğini anlatmaktadır.

6) Şiiri bir türlü açamadığımız bir kutunun gizli bir düğmesine parmağımızın rastlantıyla değivermesiyle açılıveren bir durumudur. Bununla şiirin ortaya çıkışındaki rastlantıları şiirin oluşumundaki rolüne işaret etmek istiyoruz. O kutuyu istediğimiz kadar kurcalayalım, onu ya bozarız, ya da sonuçsuz kalan bir çabanın içinde oluruz. Bir eşref saatinde şiir şâire kendini sunuverir, ilham dediğimiz şey acaba içimizdeki şiir yazma tutkusunun sağladığı bir birikimin bir kanal bularak sözcüklere akması mıdır? Şiir acı hayatın tatlı tortusudur.

7) Şiirin ne olduğunu anlamak mümkün değildir, biz onu ancak sezgimize taşıyabiliriz. Esasen şiir bir iç-sezgisinin eseridir, çünkü Intuition şâirin dehâsıdır,  lâtince ifade edersek ‘ingenium’udur.

8) Gerçek şiire en çok yaklaşanlar simgeciler (sembolistler) oluşmuştur, çünkü onlar resimle müzikten yararlanmışlardır şiirlerinde, sonra tabiattaki gizleri şiirlerdeki belirsizliği gerçekleştirmekle bir tür ifade etmeyi başarmışlardır, renkli dünyaları, serbest koşukla yeni bir özgürlüğün avantajlarından yararlanmışlardır. Simgecilik şâirde bir mizaç işi olduğundan hâlâ varlığını sürdürmektedir. Goethe’nin Faust eserinde realizm, romantizm, klâsizm, sembolizm, hepsi de yer yer karşımıza çıkmaktadır, Faust’un yüksekliği modern insanın gerçeği araştırma, öğrenme tutkusuyla ve günahlardan geçerken arınmışlığı yönelmesiyle, zevkin içinde atâlete düşmeden hatâlardan yararlanarak, manevi dünyası güçlendirmesi sayesinde mümkün olmuştur. Goethe değiştirdiği Yunan mitolojisinde de yararlanarak geniş bir tefekkür alanında at koşturmuştur. Goethe öğrenmeğe doyamayan Faust’da kendi öğrenmek, anlamak tutkusunu dile getirmiştir. O orada bilge kişidir, Kuğular tablosunda ortaya koyduğu tablo Rilke’nin Kuğu şiiriyle karşılaştırılsa üstünlüğünü belli eder. Goethe nafil bir dehâdır. Schiller’in şiirleri balladları dışında, İdealizmin çökmesiyle bütün çekiciliği yitirmiştir, ama Goethe’nin şiirlerinin her dem tazeliğini zaman içinde varlığını sürdürecek görünmektedir. …

9) En büyük şiirler, yazmak için özlem duyduğumuz, ama kâğıda daha dökemediklerimizdir.

10) Şiirde sözcükleri yapıştıran yaşantının macunudur; şâir bu macunu acıların havanında döğerek hazırlayan, onu yalnızlığın tokmağıyla ezerek kıvamlandıran ve ondan zekâsının da kullanarak figürler yapan kişidir. Onun için şiir bir eğlence değil, bir denge işidir, şâir kendini tehdit eden aşırı rûh momentlerinin baskısından böylece kurtulur, içindeki zenginliğin rahatsız eden ağırlığından sayılır, onun için gerçek şâirde şiir bir ölüm ve kalım savaşıdır.

Sedat Umran

Kaynak: şiirde metafizik gerçek, Sedat Umran, Timaş Yayınları, İstanbul, 1997, Sayfa: 13-15.

Tweet

1 Yorum

  1. emekçilerin dostu 29.10.2018 13:21:12

    29 Ekim’de bile çalıştırılan emekçi edebifikir editörünün ağır çalışma şartlarını protesto için tüm halkı sokaklara davet ediyorum.

    Cevapla

Bir cevap yazın Cancel reply

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Önceki Yazı

Yeni Kitaplar, Yeni Ufuklar

Sonraki Yazı

Edebifikir Kitap Pusulası: Osmanlı Tarihi

İlgili Yazılar

  • 1

    Medfun Şiirler 7: Elveda

    Ali Söyler
    Fehîm-i Kadîm 17. yüzyılın İzzet...
  • Medfun Şiirler 6: Berg-i Hazân

    Ali Söyler
    Gelibolulu Mustafa Âli, Taşlıcalı...
  • Medfun Şiirler 5: Cünbiş-i Aheste

    Ali Söyler
    Mihr parmak ile ol mahın cemalin...
  • 1

    Medfun Şiirler 4: Medeng-i İrade

    Ali Söyler
    (Keçecizâde İzzet...
Facebook
Twitter
YouTube
Instagram

Edebifikir Radyo

Son Yorumlar

  • Yenilgi Yenilgi Büyüyen Yıllar Vardır için Obsidyen
  • Gölgeler Âlemi ve Yenilgi için Periferi
  • Yenilgi Yenilgi Büyüyen Yıllar Vardır için Ömer asaf
  • Yenilgi Yenilgi Büyüyen Yıllar Vardır için okur
  • Sermest Gezegeni Radyo Programı için .
  • Sermest Gezegeni Radyo Programı için Feyza
  • Sermest Gezegeni Radyo Programı için Abdullah
  • Mihrinaz için buradayımhep
  • Yenmek(!) = Yenilmek(?) için genel okuyucu
  • Dut Ağacı için hayri pıtır

Çok Okunanlar

  • Ayrılık Sevdaya Dahil
  • Doğruluk ve Gerçeklik
  • Türkçe Sözlükleri
  • Poetika Kelimesinin Tanımı ve Mahiyeti
  • Niçin Sevdiniz?
  • Suyum Unum Buğdayım
  • Ölüm Risalesi
  • “İyi de çocuk pencereden de düşebilir!”
  • Herkese Selam Sana Hasret
  • Genç Werther’in Acıları

Yazarlar

  1. Abdullah Karaca
  2. Adem Suvağcı
  3. Bahadır Dadak
  4. Bilal Can
  5. Celal Kuru
  6. Cüneyt Dal
  7. Davut Bayraklı
  8. Feyyaz Kandemir
  9. İbrahim Halil Aslan
  10. Mehmet Erikli
  11. Mehmet Raşit Küçükkürtül
  12. Mücahit Emin Türk
  13. Muhammed Furkan Kâhya
  14. Muhammet Emin Oyar
  15. Ömer Ertürk
  16. Ömer Can Coşkun
  17. Sizden Gelenler
  18. Süleyman Mete
  19. Sulhi Ceylan

Son Eklenenler

  • Yenilgi Yenilgi Büyüyen Yıllar Vardır

    Celal Kuru
    27.02.2021

  • Yenileyen Yenilgi

    Mehmet Emir
    26.02.2021

  • Gölgeler Âlemi ve Yenilgi

    Davut Bayraklı
    25.02.2021

  • “Başkalarının Talihsizlikleri Baldan Tatlıdır”

    Sulhi Ceylan
    24.02.2021

  • Müsâbaka

    Ömer Can Coşkun
    23.02.2021

Çok Okunanlar

  • Ayrılık Sevdaya Dahil
  • Doğruluk ve Gerçeklik
  • Türkçe Sözlükleri
  • Racon
  • Sen de Yaz
  • Poetika Kelimesinin Tanımı ve Mahiyeti
  • Derin Yapılanma
  • Niçin Sevdiniz?
  • Suyum Unum Buğdayım
  • Ölüm Risalesi

Kategoriler

  • 2050
  • 2119
  • Buz Gibi Ofsayt!
  • Cemil Meriç
  • Darbe Gecesi Ne Yaptınız?
  • Deneme
  • Dergi
  • Devrim
  • Dosyalar
  • Edebifikir Haber Ajansı
  • Fikir
  • Günlük
  • Haber
  • Hatıra Saklama Ofisi
  • Haykırış
  • Hikâye
  • Hikmet
  • İsmet Özel
  • Karikatür
  • Kitap
  • Kitap Pusulası
  • Mektup
  • Mısra Güzeli
  • Nümayiş
  • Orada Neler Oluyor?
  • Poetika
  • Portre
  • Sezai Karakoç
  • Şiir
  • Sinema
  • Sorgulama
  • Söyleşi
  • Sözlük
  • Vasiyetim
  • Video
  • Yenilgi

Sayfalar

  • Ana Sayfa
  • Derin Yapılanma
  • Dosyalar
  • İletişim
  • Racon
  • Sen de Yaz

Seçmeler

  • 6

    Zor Yollar

    By Feyza Yapıcı
    Feyza Yapıcı; insanın zindanlarına,...
  • Anasayfa
  • İletişim
Copyright 2017 - Tüm hakları Edebifikir.com'a aittir...