1. Asıl adı Emrullah İlhan Birsen’dir. Behçet Necatigil’e göre “şiirimizin uç beyi” olan İlhan Berk 18 Kasım 1918 yılında Manisa’nın Deveciyan Mahallesinde doğdu. 1919 şiirinde kendisini ve dönemin havasını yansıtarak şunları aktarır: “Ben dünyaya bir idare lambası altında geldim/Yeryüzü Birinci Dünya Harbi’ni yaşıyordu/Başımın üstünde mendil boyunda bulutlar vardı //Yunan Harbi’nde yanan şehirlerimizi bir dağdan seyrettim/O çadır çadır insanları askerleri esirleri/Arkalarında bir gömlekle kaçan halkımızı/İlk topu ilk tayyareyi gördüm/Anam kardeşim ve ben ayaktaydık /Kapanık dükkânlarıyla çarşılarımıza yağmur yağıyordu// … (İstanbul Kitabı)
2. Babasının adı Veli, annesinin adı Hesna’dır. İki kız, dört erkek çocuktan oluşan ailenin en küçük çocuğudur. Babasız büyüyen bir şairdir Berk. Bu durum şiirlerine ve yazılarına işlemiştir.
3. Kendisi gibi Fransızca öğretmeni olan Edibe Hanım ile evlenir ve bu evlilikten tek çocukları olan Ahmet dünyaya gelir.
4. Edebiyat ile ilk uğraşı, ilkokulda iken çıkartılan okul gazetesiyle başlar. İlk şiirleri Halkevleri’nin çıkardığı Uyanış adlı dergide yayınlanır. İlk kitabı “Güneş Yakanların Selâmı” 1935 yılında çıkar.
5. Balıkesir Necatibey Eğitim Fakültesinden mezun olduktan sonra Giresun’un ilçesi olan Espiye’de 2 yıl ilkokul öğretmenliği yapmıştır. Daha sonra 1944 yılında Gazi Eğitim Enstitüsü Fransızca Bölümünü tamamlamış, Zonguldak, Samsun, Kırşehir gibi şehirlerde yaklaşık 10 yıl süren bir öğretmenlik serüveni yaşamıştır. En son olarak Ziraat Bankası’nın yayın bürosunda çevirmen olarak emekliye ayrılmış ve Bodrum’a yerleşmiştir. Bodrum’a yerleşmesiyle birlikte kendini tamamen yazıya adamıştır. 28 Ağustos 2008 tarihinde 90 yaşındayken vefat etmiştir. Türk şiirinin en üretken şairlerinden biridir.
6. Servet-i Fünun ve Varlık Dergisi’nde eserleri yayınlanır. İlk telifli eserlerini Vakit Gazetesinde yazar. İlk önemli eseri İstanbul Kitabı’dır.
7. İkinci Yeni’nin isim babasıdır. (Muzaffer İ. Erdost, Argos, Şubat 1989, S.6, s.113)
8. Şiirin yanında ayrıca resim de yapmaktadır. 1974 senesinde Galeri Baraz’da ilk resim sergisini açar. 1978 senesinde Bedri Rahmi Eyüpoğlu galerisinde ikinci resim sergisini açar. Bunu 1984 senesinde Galeri Nev’deki sergi takip eder.
9. “Günaydın Yeryüzü” adlı eseri dolayısıyla anayasanın 142. maddesine muhalefetten dolayı komünist propaganda yapmak ve işçileri ayaklandırmak maksadı taşıdığı için mahkemeye verilir. Bu dava zaman aşımına uğradığı için hiçbir ceza almaz.
10. Turgut Uyar’a göre “Şiir olmasaydı İlhan Berk onu icat ederdi.” Türk şiirine büyük katkılar sunan Berk, şiirde uğraşılan konuyu genişletmiş, nesneleri bir canlı gibi ele alarak şiirlerine dâhil etmiştir. Aşk, mitoloji, nesneler, tarih gibi konuları farklı bakış açılarıyla işlemiştir. Onun için şiir, bir yaşam tarzı, bir nefes alma biçimidir. Çünkü dokunduğu her şeyi şiirle ilişkilendirmiş, şiiri hayatının temel felsefesi haline getirmiştir.
11. İkinci Yeni şiirinin önde gelen ismi ve en güçlü savunucusudur. Söze dayalı, kapalı bir anlatımla imgeci şiirin Türk şiirinde yerleşmesine dair büyük çabaları vardır. Şiir onun için bir tür “beyaz kâğıt üzerinde verilen savaş” olarak tanım bulur.
12. İlhan Berk, İnferno adlı eserinde şairleri iki şekilde tasnif eder ve değerlendirir: “Şairleri ikiye ayırmalı: düşünceleri olan şairler, düşünceleri olmayan şairler diye. Mehmet Akif, Yahya Kemal, Nazım Hikmet, Necip Fazıl, Aragon düşünceleri olan şairlerdir. İkinciler için de Bâki, Şeyh Gâlip, Ahmet Haşim, Nerval, Mallerme, Verlaine, Octavio Paz (ki şairin düşüncesi olmasını anlamaz), Dağlarca, Dıranas, Necatigil gösterilebilir”.
13. 1979 Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü, 1980 Behçet Necatigil Şiir Ödülü, 1983 Yeditepe Şiir Armağanı, 1988 Simavi Vakfı Edebiyat Ödülünü almıştır.
14. Tespit edebildiğimiz kadarıyla 26 şiir, 2 anlatı, 3 şiir çevirisi, 2 günlük, 7 deneme, 1 söyleşi, 1 Mektup türünde eserleri vardır.
15. Hakkında yazılmış ve yapılmış çalışmalar:
Akademik Çalışmalar:
– İlhan Berk’in Özel Mektupları Üzerine Bir Çalışma – Ferman Polat
– İlhan Berk’in Şiir Dilinde Sapmalar Ve Deformasyon – Şaban Çobanoğlu
– Resim Şiir İlişkisi Işığında İlhan Berk Sanatı – Hudai Morsunbul
– İlhan Berk’in Şiirlerinde Anneye Dönüş Arzusu – Veysel Öztürk
– İlhan Berk Şiirinde Nesne Sorunu – Ali Akgün
– İlhan Berk Hayatı, Şiirleri -Tarık Özcan
Kitaplar, Dergiler
– Özpalabıyıklar, Selahattin: A’dan Z’ye İlhan Berk, İstanbul, YKY., (Kitap-lık Dergisi Armağanı) 2003, S. 64
– Özcan, Tarık: Aykırı ve Şair ilhan Berk, . İstanbul, Hayat Yay., 2009
– Gürson, Eser: İlhan Berk’i Derleyip Toplama Denemesi, İstanbul, YKY., 2007
– Andaç, Feridun: İlhan Berk’le Şiirin Anayurdunda, 1. bs. İstanbul, Dünya Yay. , 2004
Web sitesi
– http://evvel.org/ilgi/ilhan-berk
Bilal Can
6 Yorum